از فعالیت هسته‌های مشاور تا جدی‌تر شدن نقش نظارتی

بامدادجنوب_مریم خوئینی

در سلسله ‌گزارش‌های اخیرمان در صفحه رویداد روزنامه بامداد جنوب تلاش کرده‌ایم عملکرد فرمانداران شهرستان‌های مختلف استان بوشهر را با نگاهی دقیق، منصفانه و تحلیلی زیر ذره‌بین قرار دهیم. در ادامه همین رویکرد، اکنون نوبت به بررسی عملکرد فرماندار شهرستان بوشهر رسیده است؛ شهرستانی که به‌عنوان مرکز استان، قلب تپنده تصمیم‌گیری‌های اداری، اقتصادی و فرهنگی محسوب می‌شود و نحوه مدیریت آن نقشی تعیین‌کننده در توسعه سراسر استان دارد.

محمد مظفری، از چهره‌های شناخته‌شده استان در اسفند ۱۴۰۳ به عنوان فرماندار بوشهر معرفی شد. او اصالتاً اهل بندر گناوه است و سابقه مدیریت به‌عنوان مدیرکل دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر در دولت روحانی را در کارنامه دارد. مظفری همچنین هنرمند برجسته تئاتر، فعال رسانه‌ای و روزنامه‌نگار با تجربه استان محسوب می‌شود و بر همین اساس انتظار است با نگاه همدلانه‌تر و مردم‌محورتر، زمینه ارتقای مشارکت اجتماعی و تعامل با نخبگان را در مرکز استان فراهم کند.

فرماندار باید هسته‌های مشاور داشته باشد

عبدالرحمن برزگر نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با بامدادجنوب درباره عملکرد فرماندار بوشهر گفت: در شهرستان بوشهر با توجه به عوامل جمعیتی و استقرار مراکز حساس مانند پایانه نفتی و پتروشیمی خارگ، پایگاه‌های نظامی و نیروگاه اتمی، ضروری است فرماندار بتواند در حفظ جایگاه حلقه واسط و هماهنگ کننده بین دستگاهی بخوبی نقش ایفا کند. فرماندار به جز امور قضائی و نظامی در همه امور نظارت عالیه دارد و معاونین سیاسی، اجتماعی و عمرانی در راهبرد وظایف کمک حال فرماندار هستند. تصور کنید که تمام وظایف مدیران ادارات و سازمان‌ها در وظیفه فرماندار خلاصه می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که اولویت‌های اصلی شهرستان بوشهر چیست و آیا فرمانداری این اولویت‌ها را درست شناسایی کرده است؟ بیان کرد: فرماندار محور و اساس جامعه شهرستانی است و هر فرماندار جدید با آسیب شناسی گذشته و شناخت وضعیت کنونی، برای آینده نیز برنامه‌ریزی می‌کند. در جایگاهی نیستم که فعلا فرماندار بوشهر را نقد کنم، اما هر قدر که حمایت شود، وی می‌تواند در اهداف و راهبردها موفق شود.

برزگر تأکید کرد: قطعا شناسایی اولویت‌ها امری فردی نیست و به تنهایی امکان پذیر نخواهد بود، بلکه تیم کار آزموده‌ای متشکل از صاحبنظران و مشاوران را می‌طلبد که در حوزه‌های مختلف فرماندار را یاری و در تدوین سیاستگذاری‌ها کمک می‌کنند. هر چند که اطلاعی از هسته‌های مشاوران فرماندار ندارم، ولی این روش یک الزام برای توسعه است.

جزیره‌ای عمل کردن تبعات جبران ناپذیری دارد

این پژوهشگر بوشهری در پاسخ به این پرسش که کدام طرح عمرانی یا شهری از نظرش واقعاً ضروری و اولویت‌دار بوده‌اند و کدام‌ها کم‌اهمیت‌تر؟ گفت: به نظر من تمام طرح‌‌ها مهم‌اند و قابل اجرا، چرا که در کارگروه‌های متعدد از جمله شورای برنامه‌ریزی بحث شده و برایش ردیف بودجه تعریف شده است. همه ادارات و موسسات طبق شرح وظایف باید تمام طرح‌ها اعم از عمرانی، اجتماعی و فرهنگی را برابر اولویت‌ها در اختیار فرماندار بگذراند تا وی بتواند در شورای برنامه‌ریزی شهرستان و کارگروه‌های تخصصی در جذب و تخصیص اعتبارات اقدام کند. مضحک است که حتی برخی از ادارات دولتی و شهرداری و شوراهای شهرها و بخش‌ها، این موارد را در اختیار فرمانداری نمی‌گذارند و متاسفانه فرماندار زمانی متوجه می‌شود که طرح یا کامل اجرا شده یا دچار چالش اعتباری یا اجتماعی شده است. جزیره‌ای عمل کردن تبعات جبران ناپذیری دارد.

فرمانداری بوشهر باید معاونت توسعه داشته باشد

برزگر در ادامه درباره عملکرد فرمانداری در ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری نیز گفت: شهرستان بوشهر، خدماتی است و از نظر تولید صنعتی به غیر از پتروشیمی و تاسیسات نفتی خارگ و اداره بندر چیزی برای جذب و اشتغال ندارد. آنچه هست بخش خصوصی است که اتفاقا می‌تواند پیشران توسعه اقتصادی باشد و در ایجاد شغل پایدار کمک کند. اما فرماندار معاون توسعه ندارد تا بتواند در مسیر آینده جهت‌دهی و ریل‌گذاری کند. تا جایی که سراغ دارم رایزنی‌هایی برای بهره‌مندی از توان بخش خصوصی برای توسعه صورت گرفته است اما کفایت نمی‌کند.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که جوانان شهرستان بوشهر چقدر از ظرفیت صنایع منطقه بهره‌مند شده‌اند؟ آیا فرماندار در مطالبه‌گری موفق بوده است؟ گفت: با کمی تعمق متوجه از هم گسستگی برخی از ادارات می‌شویم و نه تنها نگاه توسعه‌ای ندارند، بلکه گاهی در بازدارندگی گام بر می‌دارند، در این موضوع، مقصر فرماندار یا هر شخص بالادست نیست. مدیران میانی، کارشناسان ارشد ادارات باید پاسخگو باشند. بنگاه‌های مختلف اقتصادی که در شهرستان بوشهر مستقر هستند، عمدتا نیروهای متخصص نیاز دارند که مستلزم سازوکارهای فراوان است. دنیا به سمتی می‌رود که در اشتغال‌های پایدار نیاز به دولت نیست و صرفا دولت نقش نظارتی دارد.

برزگر با اشاره به تعامل فرماندار بوشهر با فعالان اجتماعی، شوراهای محلی، سمن‌ها و رسانه‌ها، بیان کرد: فرماندار در حوزه اجتماعی و فرهنگی حضوری مستمر و موثر داشته است.

وی درباره مطالبات مردم نیز گفت: مردم با توجه به دیدگاه‌های متفاوتی که دارند، مطالبات مختلفی دارند که باید پاسخ به آنها را در برخی از ادارات جستجو کرد. اما بر اساس تجربه معتقدم که این موارد باید مد نظر باشد. اول؛ حتی یک طرح هم نباید از دید فرماندار به دور باشد؛ اعم از عمرانی یا مصوبات بر زمین مانده. دوم؛ در ایران مدیریت مبتنی بر پیگیری است، فرماندار به عنوان شخص اول شهرستان و رئیس شورای تامین شهرستان، نظارت دائم بر عملکر مدیران داشته باشد. سوم؛ شوراها و شهرداری‌ها بیشترین مراجعه کننده را دارند، نظارت بر این دو نهاد ضمن حفظ ارکان شهری و روستایی در امید آفرینی و حفظ شأن مردم نقش مهمی را ایفا می‌کند. چهارم؛ فعال‌سازی معاونین فرماندار، بخشدارها و دهیارها پنجم؛ تشکیل هسته‌های مشورتی و تصمیم‌سازی.

ضرورت نظارت مؤثر بر اجرای طرح‌ها

مهدی طیاری‌ فعال اجتماعی و محیط زیست نیز در گفت‌وگو با بامدادجنوب بر ضرورت نظارت مؤثر فرمانداری و تیم‌های تخصصی بر طرح‌های شهری بوشهر تأکید کرد و با بیان اینکه تعداد طرح‌های عمرانی در بوشهر رو به افزایش است،گفت: انتظار عمومی این است که خروجی این طرح‌ها با کیفیت، کارآمد و مبتنی بر نیاز واقعی باشد. با این حال، آنچه در برخی نقاط شهر مشاهده می‌شود، نشان می‌دهد که بخشی از طرح‌ها خصوصاً طرح‌های زودبازده بدون آنکه از فیلترهای جدی نظارت و ارزیابی عبور کنند، وارد مرحله اجرا شده‌اند. همین غفلت، گاهی منجر به هزینه‌کردهایی می‌شود که نه تنها به بهبود وضعیت شهری کمکی نمی‌کند، بلکه مشکلات جدیدی نیز ایجاد می‌کند.

وی تصریح کرد: از دید شهروندان و فعالان اجتماعی، مسأله اصلی این است که تمام ابزارهای نظارتی و مدیریتی از قبل در ساختار قانونی وجود داشته‌اند اما به نظر می‌رسد در برخی طرح‌ها، حضور فعال و بازدارنده این ابزارها کمرنگ بوده است. نتیجه این وضعیت، طرح‌هایی است که در نگاه اول شاید «زیباسازی» یا «ساماندهی» تلقی شوند، اما در عمل دوام، کارکرد و ارزش افزوده لازم را ندارند؛ نمونه‌هایی نظیر ایجاد بلوارهای باریک در حد ۴۰ سانتی‌متر که نه از نظر ایمنی قابل اتکا هستند و نه از نظر مدیریت ترافیک توجیهی دارند. این نمونه‌ها بیش از آنکه نشانه یک «اشتباه کوچک» باشند، یک هشدار هستند؛ هشداری درباره ضرورت فعال‌سازی نظارت مستمر و دقیق.

وی در خصوص انتظار شهروندان از فرمانداری نیز گفت: شهروندان از فرمانداری به‌عنوان نهاد بالادستی مدیریت شهری انتظار دارند که با تشکیل و به‌کارگیری تیم‌های تخصصی، نقش نظارتی خود را پیش از شروع طرح، در حین اجرا و هنگام تحویل، پررنگ‌تر ایفا کند. نه دخالت در جزئیات فنی مدنظر است و نه ایجاد ساختار جدید؛ بلکه احترام به همان چرخه نظارتی‌ای که همیشه وجود داشته اما گاهی در عمل کمرنگ شده است.

طیاری تصریح کرد: نکاتی که مغفول مانده و باید دوباره مورد توجه قرار گیرد این موارد است: یک، بررسی کارآمدی طرح‌ها پیش از اجراست که شهروندان انتظار دارند این مرحله جدی‌تر گرفته شود. دو، نظارت واقعی در زمان اجراست. شهروندان بیش از هر چیز نبود نظارت کافی را احساس می‌کنند. سه، تحویل طرح با معیارهای شفاف و قابل دفاع.

این فعال اجتماعی بیان کرد: در حالی که در بسیاری از شهرهای پیشرو، از تجهیزات قابل جابه‌جایی، سازه‌های سبک و راهکارهای کم‌هزینه‌تر برای مدیریت جریان ترافیک و ساماندهی معابر استفاده می‌شود، به نظر می‌رسد ما گاهی مسیر سخت‌تر و پرهزینه‌تر را انتخاب کرده‌ایم.

طیاری یادآور شد: شهروندان بوشهر خواهان شهری پایدار، کم‌هزینه، هوشمند و سازگار با اقلیم هستند؛ شهری که طرح‌هایش نه به‌خاطر سرعت اجرا یا ظاهر اولیه، بلکه به‌خاطر کارآمدی، ماندگاری و رعایت اصول اقتصادی ارزشمند شود. این هدف، با نظارت جدی‌تر و مسئولیت‌پذیری بیشتر دستیابی‌پذیر است.

وی تأکید کرد: آنچه امروز نیاز بوشهر است، ایجاد ساختار جدید نیست؛ بلکه فعال شدن همان نظارتی است که اگر حضور مؤثر داشته باشد، مانع هدررفت منابع، اتلاف بودجه و اجرای طرح‌های ناکارآمد خواهد ش