فناوری؛ رمز توسعه پایدار پتروشیمی دماوند

بامداد جنوب – الهام بهروزی

صنعت پتروشیمی به‌واسطه فلرسوزی و آلودگی هوا همواره به‌عنوان صنعتی آلاینده و پرخطر شناخته می‌شود. سوختن و بدسوزی فلرهای این صنایع نه تنها هوا را سیاه و کدر می‌کنند، بلکه با تشعشع گازهای سمی حتی اکسیژن را به یک آرزوی خواستنی مبدل می‌کند. در پارس جنوبی این معضل را با پوست و گوشت می‌توان لمس و درک کرد. هرچند در این میان، برخی پتروشیمی‌ها مثل زاگرس با خاموشی طولانی‌مدت مشعل‌های خود می‌کوشد تا از آلودگی هوا و نابودی محیط زیست این منطقه بکاهد ولی همچنان هستند واحدهای تولیدی دیگری که برای رکوردشکنی در تولید و فروش و افزایش صادرات، آتش به جان توسعه پایدار منطقه می‌زنند و فلرها را برافروخته نگه می‌دارند.

قطعا خاموشی فلرها هم در طولانی‌مدت نمی‌تواند راهکار راهگشایی برای دست یازیدن به توسعه پایدار در منطقه پارس جنوبی باشد، چراکه عملا این واحدهای صنعتی و تولیدی از فرایند تولید و درآمدزایی و نقش‌آفرینی در اقتصاد ایران باز می‎‌مانند. پس چاره چیست؟ چه باید کرد تا هم صنعت پتروشیمی ورشکسته نشود و هم محیط زیست و جان آدم‌ها به مخاطره نیفتد؟! قطعا پاسخ روشن است، دست یازیدن به فناوری‌ها و دانش‌های روز که مخاطرات فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی‌های حرارتی و محیطی را کنترل و مدیریت می‌کند.

درست مانند رویکردی که پتروشیمی دماوند انرژی در چند سال اخیر در پیش گرفته و به سهم خود برای سلامت محیط زیست و جوامع انسانی پیرامونی خود بابرنامه‌ ظاهر شده است. بی‌شک این پتروشیمی که یکی از دو یوتیلیتی مهم پارس جنوبی شناخته می‌شود، با ارزش‌گذاری سرمایه انسانی، مدیریت مصرف و کاهش آلودگی‌های حرارتی در این‌ سال‌ها تلاش کرده است تا از میزان آلایندگی کنش‌های صنعتی خود بکاهد و به صنعت سبز مبدل شود.

دماوند انرژی در دهه اخیر با مسئولیت‌شناسی به اجرای طرح‌هایی مبتنی بر استفاده از فناوری‌های نوین و دوستدار محیط زیست روی آورده که نه تنها آلایندگی این پتروشیمی را کاهش داده، بلکه پساب‌های مضر و خطرناک پتروشیمی‌های دیگری نظیر سبلان، مرجان، بوشهر، مهر و… را به آب‌های شیرین و مصرفی مبدل کرده است.

در این میان، رئیس بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت دماوند انرژی عسلویه با اشاره به رویکرد مسئولانه و علمی این شرکت در حوزه محیط زیست، از اجرای مجموعه‌ای از طرح‌های زیست‌محیطی نوآورانه در این پتروشیمی در سال‌هایی اخیر خبر داد که اجرای این طرح‌ها جایگاه دماوند را به‌عنوان یکی از پیشگامان صنعت سبز پتروشیمی کشور تثبیت کرده است.

مهدی مجیری با اشاره به اینکه شرکت دماوند انرژی عسلویه به‌عنوان یکی از یوتیلیتی‌های متمرکز صنعت پتروشیمی در منطقه پارس، فعال است، به بامداد جنوب گفت: هم‌اکنون فاز نخست تصفیه‌خانه مرکزی دماوند با ظرفیت ۱۳۰ مترمکعب در ساعت راه‌اندازی شده و در حال تصفیه پساب‌های صنعتی و فاضلاب‌های بهداشتی مجتمع‌های پتروشیمی سبلان، مرجان، آرین متانول، بوشهر، کیمیای پارس خاورمیانه، مهر و … است.

وی با اشاره به استفاده از فناوری‌های پیشرفته در این تصفیه‌خانه افزود: برای نخستین بار در سطح مجتمع‌های یوتیلیتی پتروشیمی، از تانک انوکسیک در کنار حوضچه‌های بیولوژیکی برای حذف اختصاصی ترکیبات نیتروژن‌دار استفاده شده که گامی مهم در راستای کنترل آلاینده‌های خطرناک و پایبندی به استانداردهای بین‌المللی زیست‌محیطی به شمار می‌رود.

رئیس بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت دماوند انرژی عسلویه همچنین از احداث فاز دوم تصفیه‌خانه دماوند با ظرفیت ۱۵۰ مترمکعب خبر داد و تصریح کرد: این ماژول با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات، به یکی از مدرن‌ترین واحدهای تصفیه پساب صنعتی کشور تبدیل خواهد شد. طراحی این فاز به گونه‌ای انجام شده که زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری ترکیبات آلی فرار (VOC) در حوضچه‌های ذخیره‌سازی نیز پیش‌بینی شده تا از انتشار این گازها در فضای باز جلوگیری شود.

رئیس HSE شرکت دماوند انرژی با اشاره به نقش این شرکت در کاهش اثرات اقلیمی، گفت: برخلاف برخی صنایع که از روش تبخیری مبتنی بر سوخت فسیلی برای شیرین‌سازی آب دریا استفاده می‌کنند، دماوند انرژی با به‌کارگیری فناوری اسمز معکوس (RO) اقدام به شیرین‌سازی آب دریا می‌کند.

وی ادامه داد: در این روش، مشابه با عملکرد دستگاه‌های تصفیه آب خانگی ولی در مقیاسی صنعتی، آب دریا با عبور از فیلترهای بزرگ تصفیه شده و بدون نیاز به سوختن گازهای فسیلی، تولید آب شیرین صورت گرفته، این موضوع نه‌تنها موجب عدم تولید گازهای گلخانه‌ای می‌شود، بلکه به دلیل پایین بودن دمای آب برگشتی به دریا، از بروز شوک دمایی به محیط‌زیست دریایی نیز جلوگیری می‌کند.

مجیری با اشاره به رویکرد تحلیلی شرکت در حوزه محیط زیست افزود: دماوند انرژی به عنوان نخستین یوتیلیتی پتروشیمی کشور، با همکاری اساتید دانشگاه خلیج فارس بوشهر، نسبت به اجرای ارزیابی چرخه حیات (LCA) برای سیستم‌های تولید بخار شامل HRSG و بویلر کمکی اقدام کرده است.

به گفته رئیس بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت دماوند انرژی عسلویه، نتایج این ارزیابی برای تدوین برنامه‌های مدیریت زیست‌محیطی و اتخاذ تصمیم‌های مبتنی بر شواهد در سیستم‌های بخار مورد استفاده قرار گرفته است.

مجیری توسعه فضای سبز و کاشت بیش از سه هکتار گونه‌های بومی منطقه را از اقدامات مستمر این شرکت در راستای بهبود شرایط زیست‌محیطی عنوان کرد و گفت: در اجرای مصوبه معاونت ریاست جمهوری مبنی بر کاشت یک میلیون اصله درخت حرا در سواحل جنوبی کشور، شرکت دماوند آمادگی کامل خود را اعلام کرده و تاکنون در توسعه بیش از ۵۰ هکتار جنگل حرا نقش مؤثر ایفا کرده است.

رئیس HSE دماوند همچنین از اجرای طرح جامع مدیریت پسماند صنعتی، انعقاد قرارداد برای امحای لجن‌های تصفیه‌خانه و فیلترهای صنعتی و ارتقاء زیرساخت‌های پایش آنلاین مطابق با استانداردهای سازمان محیط زیست خبر داد و افزود: این شرکت در سال گذشته موفق به اخذ و تمدید گواهینامه بین‌المللی ایزو ۱۴۰۰۱ در زمینه سیستم مدیریت محیط زیست (EMS) شده است که گواهی تعهد عملیاتی دماوند به رعایت استانداردهای جهانی محیط زیست است.

مجیری با اشاره به اینکه شرکت دماوند انرژی عسلویه در سومین رویداد پتروفن، با ارائه طرح نوآورانه خود در زمینه حذف ترکیبات نیتروژن‌دار از پساب‌های صنعتی، موفق به دریافت تندیس نوآور سبز شد، افزود: این رویداد بر اساس مدل بومی‌سازی‌شده جایزه جهانی نوآوری (WIA) در ۱۱ محور برگزار شد و دماوند انرژی در رقابت با بیش از ۵۰ شرکت پتروشیمی، به‌عنوان شرکت برتر در محور نوآوری سبز انتخاب شد.

رئیس بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت دماوند انرژی عسلویه خاطرنشان کرد: از دیگر اقدامات دماوند در حوزه مسئولیت اجتماعی محیط‌زیستی می‌توان به حمایت از جشنواره عکس و تصویر سال با محوریت محیط زیست، مسابقه عکس خلیج فارس، آموزش صیادان محلی، و مشارکت در بهسازی ایستگاه‌های پایش هوای عسلویه اشاره کرد.

مجیری یادآور شد: با توجه به اینکه شرکت دماوند در فعالیت‌های خود فاقد فلر و پساب شیمیایی در فرایندها است، توانسته استانداردهای بالایی را در حوزه عملکرد زیست‌محیطی و سلامت منطقه رعایت کند و این اقدامات در کنار حمایت از پایان‌نامه‌های تخصصی در حوزه محیط‌زیست از جمله پروژه‌های مربوط به حذف استایرن از طریق سیستم‌های تصفیه پساب بیولوژیکی، نشان‌دهنده اهتمام دماوند انرژی به تبدیل شدن به یک صنعت سبز و دانش‌بنیان در سطح ملی و منطقه‌ای است.