چرا فریلنسرها فضای اشتراکی نیاز دارند؟

بامداد جنوب: در سال‌های اخیر، رشد فریلنسرها یا همان آزادکاران و دورکارها در ایران با شتاب چشمگیری همراه بوده است. از نویسندگی و طراحی گرافیک تا برنامه‌نویسی و ترجمه، هزاران نفر جا مانده از استخدام‌های رسمی و بی‌میل به کار کردن در محیط کارفرمایی با امید به استقلال کاری و شاید درآمد بیشتر وارد این عرصه شده‌اند؛ اما پشت این تصویر آزاد و مدرن، مشکلات تلخی پنهان است که کمتر درباره آن حرف زده می‌شود.

یکی از مشکلات جدی که بسیاری از فریلنسرها با آن دست به گریبان‌اند، نبود فضای کاری مناسب است. شاید در نگاه اول دورکاری در خانه جذاب به نظر برسد اما پس از مدت کوتاهی، چالش‌هایی مانند نبود فضای آرام، کمبود امکانات حرفه‌ای، نبود جدایی میان محیط کار و زندگی و حتی احساس تنهایی و انزوا ظاهر می‌شوند.

کار کردن در خانه، خصوصاً برای ساکنان شهرهای بزرگ و شلوغ یا خانواده‌های پرجمعیت، بهره‌وری را به‌شدت پایین می‌آورد. سر و صدای محیط، محدودیت‌های مکانی و نبود تجهیزات مناسب، کیفیت انجام پروژه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فریلنسرها اغلب از فرصت‌های تعامل، یادگیری گروهی و خلاقیت جمعی محروم می‌شوند؛ چیزی که در محیط‌های سازمانی بیشتر دیده می‌شود. در این میان، ایجاد فضاهای اشتراکی کاری (Coworking Spaces) نخستین راه‌حل مؤثر است. این فضاها با ارائه محیطی آرام، امکانات اداری (اینترنت پرسرعت، اتاق جلسات، چاپ و اسکن، کافه و…) و بستری برای شبکه‌سازی، فرصت رشد شغلی و تعامل اجتماعی را فراهم می‌کنند. در چنین محیط‌هایی، فریلنسر می‌تواند تمرکز بالاتری داشته باشد و با سایر متخصصان آشنا ‌شود؛ ویژگی‌ای که هم برای یادگیری مفید است و هم برای جذب پروژه‌های مشترک یا پیدا کردن هم‌تیمی جدید.

حمایت شهرداری‌ها، بخش خصوصی و دولت در توسعه فضاهای اشتراکی می‌تواند بهبود کیفیت کار فریلنسرها و رشد اکوسیستم نوآوری را به دنبال داشته باشد. چنین فضایی فقط یک میز و صندلی نیست؛ دری به‌سوی آینده‌ای حرفه‌ای‌تر و انسانی‌تر برای آزادکاران ایران است.

این مسائل و نیازها موجب شده که بحث فراهم‌سازی زیرساخت‌های مناسب برای فریلنسرها و کسب‌وکارهای جدید، بیش‌ازپیش مورد توجه مسئولان و سیاست‌گذاران قرار بگیرد. حالا دیگر بحث فقط بر سر راحتی یا امکانات بیشتر نیست، بلکه رفع خلأهای قانونی و حمایت نهادی از فضای کار اشتراکی به یکی از موضوعات جدی در عرصه اشتغال و کارآفرینی بدل شده است؛ موضوعی که مسئولان دولتی نیز به آن اذعان دارند.

در همین زمینه سید مالک حسینی (معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار) در حاشیه بازدید از فعالان اقتصادی فضای کار اشتراکی کارخانه نوآوری آزادی و گفتگو با نمایندگان آنان پیرامون چالش‌ها و مشکلات آنان، به مشکلات مربوط به تأمین اجتماعی و اختصاص فضای بیشتر به کسب‌وکارهای فعال در فضاهای اشتراکی کار کشور اشاره کرد.

وی در این جمع گفت: ما با تغییر نسلی در فضای کسب و کار، باید شاهد تغییر قوانین و مقررات و شرایط کار باشیم که هنوز متأسفانه این اتفاق نیفتاده است. نسل کارفرمایان و فعالان اقتصادی ما و همچنین فعالان کسب‌وکارهای خرد ما عمدتاً از نسل دهه‌های چهل و ۵۰ هستند و به‌زحمت حتی فعالان متولد دهه شصت در این عرصه داریم. این موضوع باعث شده نگاه فعالان اقتصادی ما نسبت به موضوع کسب و کار، یک نگاه سنتی باشد.

حسینی با اشاره به اینکه قوانین کار و تأمین اجتماعی کشور متناسب با تغییرات گسترده شرایط بازار کار و عصر شتاب و شکوفایی کسب‌وکارهای دیجیتال، تغییر نکرده است، گفت: قوانین حوزه‌های بیمه به‌ویژه با توجه به تغییر نسلی در فضای کسب و کار، باید دگرگون می‌شدند.

معاون وزیر کار همچنین تأکید کرد: علاوه بر این، ما به‌عنوان مجری، مسئول و سیاست‌گذار، همپای تحولات بازار کار سرعت خود را تنظیم نکردیم. برای کمک به فری‌لنسرها، کسب‌وکارهای خرد شتاب‌دهنده و جدید، ابتدا باید شرایط جدید را شناخت و سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری از جنسی متفاوت را در پیش گرفت.

این مقام وزارت تعاون اظهار کرد: در کشور طبق آخرین آمار ۲۹۱ فضای کسب و کار اشتراکی داریم که ۵۶ مجموعه آن در تهران است. البته اندازه هرکدام از آن‌ها متفاوت است. مجموع مؤسسات حوزه کارآفرینی نسل جدید ۲۰۷۹ مجموعه است که شامل مراکز مشاوره، ارائه خدمات به شرکت‌های بزرگ جدید، کافه‌های کارآفرینی و مراکز کار اشتراکی است که نسبت آن در استان تهران چندان بالا نیست و فقط ۳۲۰ مورد آن در تهران قرار دارد. این از معدود اتفاقاتی است که باعث توزیع غیرانحصاری و خوب در کشور بوده و تنها حدود ۱۵ درصد از مراکز در تهران متمرکز شده که حاکی از کاهش شکاف منطقه‌ای در این تحول نسلی است. ما در استان گیلان نیز فضای کارهای اشتراکی خوبی داشتیم.

وی افزود: ما تلاش می‌کنیم که نسل جدیدی که وارد بازار کار می‌شود، چه به‌عنوان نیروی کار و چه به‌عنوان کارآفرین و خود اشتغال، قوانین مناسب داشته باشد. این شامل قوانین تأمین اجتماعی، کار و قوانین حمایت از تولید و کسب و کار است. باید سلسله نشست‌های تخصصی با خود جامعه هدف طراحی شود و پیشنهادات دریافت گردد تا بتوانیم به طراحی و جذب پیشنهادات خوب در این زمینه بپردازیم و مسیر آتی ریل‌گذاری شود. ما باید این موضوع مسیر را در کل کشور جا بیندازیم و امید داریم دوستان ما در مجلس نیز به‌عنوان یک بازیگر مهم در این عرصه ما را یاری کنند.

حسینی در پایان تصریح کرد: ما قولی به فعالان کسب‌وکارها و کارکنان فعال در واحدهای کار اشتراکی دادیم که یک خط ویژه برای اتصال آن‌ها به بخش مجوزهای مشاغل خانگی باز کنیم تا بتوانند از تسهیلات و وام‌های مربوطه به آن نیز استفاده کنند. فری‌لنسرها و کسب‌وکارهای نسل جدید شتاب‌دهنده ما که می‌توانند فضاهای بسیار کوچک‌تری را اشغال کنند، باید این امکان را داشته باشند که مثل مشاغل خانگی از مجوزهای و تسهیلات بهره‌مند باشند. همچنین امیدواریم بتوانیم تا پایان سال بحث گسترش ظرفیت فضاهای کار اشتراکی را پیش ببریم.