غوغای ستارگان در جشن مهرگان بوشهری‌ها

بامداد جنوب – داود علیزاده

هفته جاری با وقوع دو رویداد برای علاقه‌مندان به نجوم در بوشهر می‌توانست یکی از هیجان‌انگیزترین هفته‌های سال باشد. نخستین رویداد، روز یکشنبه با وقوع پدیده مقابله سیاره کیوان (زحل) با زمین رقم خورد و انجمن‌های مختلف نجوم استان بوشهر به‌صورت مستقل سعی در رصد این واقعه داشتند و دومین رویداد، عصر امروز چهارشنبه دوم مهرماه با اعتدال پاییزی و برگزاری جشن مهرگان همراه می‌شود. برنامه‌ای که با تلاش یک ماهه انجمن ستاره‌شناسی بوشهر در سالن لیان با حضور ۷۰۰ نفر از علاقه‌مند به نجوم و ارتباط مجازی با دانشمندانی ازجمله دکتر تومیتا، رئیس اتحادیه جهانی پروژه ADIAS از ژاپن برگزار خواهد شد. برنامه‌ای که قرار است به‌صورت زنده از طریق بستر «زوم» پخش شود و ترجمه هم‌زمان انگلیسی، امکان بهره‌مندی مخاطبان جهانی را فراهم سازد.

در همین زمینه رئیس انجمن ستاره‌شناسی بوشهر و از متولیان اجرایی این برنامه به خبرنگار بامداد جنوب گفت: نخست در روز یکشنبه، پدیده مقابله‌ی سیاره‌ی کیوان (زحل) با زمین به وقوع پیوست. در این حالت، سه جرم آسمانی شامل خورشید، زمین و سیاره کیوان در یک خط قرار می‌گیرند که به این پدیده اصطلاحاً «مقابله» گفته می‌شود. با توجه به آنکه در زمان مقابله، فاصله بین زمین و کیوان به حداقل می‌رسد، این موقعیت بهترین فرصت برای رصد سیاره زحل به‌شمار می‌آید؛ زیرا زحل در بزرگ‌ترین و مطلوب‌ترین وضعیت رصدی خود قرار می‌گیرد.

به گفته حسن باغبانی انجمن‌های مختلف نجوم استان بوشهر ـ که عمدتاً در پژوهشسراهای این استان فعال هستند ـ در ۱۱ پژوهشسرا به‌صورت مستقل این برنامه را جهت علاقه‌مندان خاص که اغلب اعضای انجمن‌های نجوم شهرهای خود بودند، برگزار کردند.

رئیس اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران در ادامه افزود: شایان‌ذکر است که مهم‌ترین رویدادی که نزدیک به یک ماه برای آن برنامه‌ریزی صورت گرفت، برنامه اعتدال پاییزی است؛ این رویداد در روز اول مهرماه (آخرین روز شهریور و نخستین روز مهر) رخ می‌دهد. با توجه به آنکه باشگاه‌های نجوم بوشهر همواره در چهارشنبه‌های پایانی هر ماه برگزار می‌شود، این بار با جابجایی یک‌هفته‌ای، باشگاه نجوم شهریورماه در دوم مهرماه و به‌مناسبت روز اعتدال پاییزی برگزار شد.

وی با اشاره به پیشینه این برنامه توضیح داد: دلیل انتخاب این تاریخ آن است که انجمن نجوم بوشهر در سال ۲۰۱۹، در کنفرانس عمومی اتحادیه ستاره‌شناسی جهانی موسوم به کنفرانس مونیخ که به مناسبت صدمین سال تأسیس این اتحادیه تشکیل شد، طرحی را با عنوان «ADIAS – Astronomy Day in Schools» یا «روز جهانی ستاره‌شناسی مدارس» ارائه کرد. این پروژه که در همان کنفرانس تصویب و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای آن نشست بین‌المللی اعلام شد، آموزش عمومی ستاره‌شناسی را در کلیه مدارس جهان هدف قرار داده است.

باغبانی در ادامه تصریح کرد: از سال ۲۰۱۹، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان مبدع و مجری اصلی این پروژه ـ با همکاری کشورهای برزیل و ژاپن ـ به اجرای برنامه‌های مربوطه پرداخته ‌است. با وجود این، متأسفانه به دلیل برخی حوادث ناگوار، از جمله قطع ارتباطات جهانی در تیرماه گذشته و جنگ ناخواسته‌ای که از طرف اسرائیل به کشور تحمیل شد، امکان اجرای برنامه تیرگان که پیش‌تر هماهنگی‌های آن ترتیب داده‌شده و حتی پوستر آن طراحی‌شده بود، برای ایران به‌عنوان کشور مرکزی فراهم نشد. در نتیجه، دانشگاه اوساکا ژاپن که به ریاست دکتر تومیتا مرکز اصلی پروژه ADIAS محسوب می‌شود، به نیابت از ایران این برنامه را برای سطح جهانی اجرا کرد؛ اما خوشبختانه اکنون وضعیت کشور به ثبات رسیده و بار دیگر ایران به‌عنوان مجری مرکزی برنامه در سطح جهانی ایفای نقش می‌کند.

رئیس اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران با بیان اینکه کشورهای دیگر نیز در اجرای این رویداد با ایران همکاری دارند. تأکید کرد: برنامه مذکور در دوم مهرماه، از ساعت ۱۸ تا ۲۰، در سالن لیان شهر بوشهر و با حضور ۷۰۰ نفر از علاقه‌مندان به نجوم استان برگزار خواهد شد. اطلاع‌رسانی و طراحی پوستر رویداد انجام‌شده و تا روز دوشنبه ظرفیت سالن به طور کامل تکمیل‌شده است. این برنامه رأس ساعت ۱۸ روز چهارشنبه دوم مهرماه آغاز می‌شود. در این مراسم، استاندار بوشهر به‌عنوان مقام اجرایی ارشد استان و دکتر تومیتا، رئیس اتحادیه جهانی پروژه ADIAS، به‌عنوان سخنرانان این رویداد حضور خواهند داشت.

وی با اشاره به اختلاف ساعتی ایران و ژاپن و تأثیری که در روند برگزاری این برنامه خواهد داشت توضیح داد: با توجه به اختلاف ساعت میان ایران و ژاپن، هماهنگی ویژه‌ای در این خصوص صورت گرفته است. با توجه به اینکه ساعت هفت به وقت ایران زمان سخنرانی ایشان است، این ساعت معادل یک بامداد به وقت اوساکا در ژاپن خواهد بود. به همین دلیل، ایشان متن سخنرانی خود را از پیش برای ما ارسال کردند تا ارائه شود.

رئیس اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران در خصوص برنامه‌های اجرایی در این رویداد نیز گفت: برنامه‌های متعددی در نظر گرفته‌شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به اجرای موسیقی بوشهری اشاره کرد. یکی از بخش‌های مهم برنامه، توضیح در مورد مفهوم «اعتدال پاییزی» و تبیین آن است. از آنجا که مردم بوشهر ـ به‌عنوان میزبان برنامه ـ سال‌ها زندگی‌شان با دریانوردی پیوند خورده و دریانوردی نیز ارتباط تنگاتنگی با علم ستاره‌شناسی دارد، موضوع «نقش ستاره‌شناسی در دریانوردی» در قالب یکی از بخش‌های اصلی برنامه مطرح خواهد شد.

به گفته وی همچنین، تعریف دقیق «اعتدال پاییزی»، شرح اتفاقاتی که در این زمان در آسمان رخ می‌دهد و توضیح علمی آن، از دیگر محورهای سخنرانی است. بخش مهم دیگر، معرفی جشن مهرگان، ماهیت آن، فلسفه و پیشینه‌اش است. این موضوع به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های برنامه در سطح ملی و حتی جهانی ارائه خواهد شد.

رئیس اتحادیه ستاره‌شناسی معلمان ایران تأکید کرد: در جریان این رویداد، کلیپ‌هایی از فعالیت انجمن‌های مرتبط در سراسر ایران و سایر کشورها نیز پخش می‌شود. کشورهای دیگر نیز کلیپ‌های خود را تهیه و به ما ارسال کرده‌اند و این آثار در سطح جهانی منتشر خواهد شد.

باغبانی در خصوص دسترسی به این برنامه برای مخاطبان نیز گفت: این برنامه از طریق بستر «زوم» که توسط ژاپن فراهم‌شده، برای مخاطبان در سایر کشورهای جهان قابل‌مشاهده است. علاوه بر این، امکان پخش زنده رویداد نیز فراهم‌شده که لینک تماشای آن در اختیار علاقه‌مندان در سراسر ایران و جهان قرار خواهد گرفت. با توجه به اینکه این برنامه به زبان فارسی ارائه می‌شود، همکاران ما آن را به‌صورت هم‌زمان به زبان انگلیسی ترجمه کرده و در اختیار مخاطبانی که با زبان فارسی آشنا نیستند نیز قرار می‌دهند.