چالش‌ها و فرصت‌های سفر پزشکیان به نیویورک

بامداد جنوب – مریم خوئینی

رئیس‌جمهور کشورمان امروز عازم نیویورک می‌شود و‌ فردا چهارشنبه در هشتادمین دوره مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی خواهد کرد. در شماره‌های پیشین روزنامه در خصوص این سفر ‌و شرایط حساس و پیچیده آن تحلیل‌هایی از کارشناسان روابط بین الملل در خصوص فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی ایران ارائه کرده‌ایم. اما به دلیل اینکه سفر روسای جمهور به نیویورک همیشه فراتر از یک رویداد دیپلماتیک بوده و به یکی از موضوعات داغ سیاست داخلی و خارجی ایران بدل می شود سعی کرده‌ایم در این گزارش از منظر سیاست به این سفر بپردازیم. سخنرانی‌های جنجالی محمود احمدی‌نژاد و یا تماس تلفنی تاریخی حسن روحانی با باراک اوباما همه نشان می دهد که کنش و واکنش در جوامع بین المللی چطور می‌تواند بر روابط ایران با جهان و حتی معادلات داخلی تأثیر بگذارد.

روسای جمهور ایران پشت تریبون سازمان ملل

در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲، محمود احمدی‌نژاد از تریبون سازمان ملل برای به چالش کشیدن ساختار جهانی و به‌ویژه آمریکا استفاده کرد. سخنرانی‌های او با موضوعاتی چون هولوکاست بازتاب گسترده‌ای داشت و معمولاً با واکنش منفی همراه بود.اغلب در زمان سخنرانی احمدی‌نژاد، سالن مجمع عمومی خالی می‌شد؛ صحنه‌ای که به نماد انزوای دیپلماتیک ایران در آن سال‌ها بدل شد. اما در داخل کشور، حامیان احمدی‌نژاد این سفرها را نشانه «ایستادگی» می‌دانستند، منتقدان آن‌ها را عامل افزایش تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی می‌خواندند. با روی کار آمدن حسن روحانی در سال ۱۳۹۲، رویکرد سفرهای ایران به سازمان ملل تغییر اساسی کرد. چرا که حسن روحانی به دنبال دیپلماسی تنش‌زدا و کاهش فشار تحریم‌ها بود.

سخنرانی‌های او آرام، دیپلماتیک و بر محور گفت‌وگو و همکاری شکل می‌گرفت. اوج این سیاست، تماس تلفنی تاریخی روحانی و باراک اوباما در حاشیه نخستین سفرش به نیویورک بود؛ تماسی که به نماد آغاز فصل جدیدی از روابط ایران و آمریکا بدل شد.

در سال‌های بعد، روحانی توانست این سفرها را به بستری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای و حمایت بین‌المللی از برجام تبدیل کند. مخالفان او در داخل کشور به‌ویژه طیف تندرو، روحانی را به امتیازدهی بیش از حد متهم کردند. دولت سید ابراهیم رئیسی، نیز کوشید ایران راهی میان تقابل و تعامل بیابد، آن هم با تأکید بر استقلال و مقاومت در برابر فشارهای غرب و گسترش همکاری با کشورهایی چون چین و روسیه! رویکرد او‌ نیز با انتقادهای فراوان داخلی همراه شد. بسیاری معتقد بودند که این سفر، دستاورد مشخصی برای سیاست خارجی نداشت و حواشی آن، از جمله هیئت همراه پرشمار در نیویورک یکی از حاشیه های پر رنگ تر از متن بود آن بود.

دومین حضور پزشکیان در سازمان ملل

اکنون نوبت به مسعود پزشکیان رسیده است که برای دومین بار در قامت رئیس جمهوری اسلامی ایران به نیویورک سفر کند و در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کند. علی مطهری با انتشار توییتی نوشت در این باره نوشت: برای سفر رئیس‌ جمهور به نیویورک پیشنهاد می‌شود:۱- وزیر خارجه مذاکره با سه کشور اروپایی درباره آخرین طرح پیشنهادی‌اش را انجام دهد.۲- رئیس ‌جمهور در نطق خود واقعیت حمله اسراییل و امریکا به ایران را تشریح کند. ۳- اگر ترامپ درخواست ملاقات با پزشکیان را داشت، به‌رغم نفاق و دروغگویی‌اش، رئیس‌ جمهور ما به خاطر منافع ملت بپذیرد. کیش شخصیت ترامپ و اینکه می‌خواهد همه ‌چیز را به نام خود تمام کند ممکن است به سود ایران تمام شود!

در همین حال، ابراهیم رضایی نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس توییت زده و نوشته است دوستانه و دلسوزانه توصیه می‌کنم رئیس‌جمهور محترم امسال به نیویورک و سازمان ملل نروند یا اگر رفتند سفرشان را خلاصه کنند.

‏دلیل: تجربه پارسال!  واکنش‌های از این دست نشان می‌دهد این بار توجه‌ها به دیدارهای هیات ایرانی با امریکایی‌ها است و حتی برخی دیدار پزشکیان و ترامپ را دور از ذهن نمی‌دانند. اتفاقی که شاید معادلات پیچیده پرونده هسته‌ای را هم تغییر دهد.

صدای حق طلبانه مردم ایران به گوش جهان برسد

ناصر کرمی عضو‌ شورای مرکزی حزب اعتماد ملی استان بوشهر در گفت‌وگو با بامداد جنوب در خصوص سفر رئیس جمهور به نیویورک، گفت: صدای مردم ایران صدای صلح، صدای صلح دوستی است امیدواریم بیش از هر چیز  صدای منطق و صدای حق طلبانه مردم ایران را در سازمان بین الملل به گوش جهانیان برسد.

او در پاسخ به این سوال آیا سفر رئیس‌جمهور به نیویورک بیشتر فرصت است یا چالش، بیان کرد: پاسخ به این سؤال به چند عامل بستگی دارد. مهم‌ترین عامل این است که رئیس‌جمهور و تیم تصمیم‌گیر در سیاست خارجی بخواهند چه نوع گفتمان، مواضع و رفتاری را در سازمان ملل دنبال کنند. بدون شک اگر موضع‌گیری‌ها با توجه به شرایط امروز کشور، خواست مردم ایران و با استفاده از خرد جمعی صاحب‌نظران دلسوز در حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل و همچنین در چارچوب قوانین بین‌المللی باشد، این سفر می‌تواند به فرصتی مثبت تبدیل شود. در این صورت، تریبون سازمان ملل می‌تواند محلی برای شنیده شدن صدای مردم ایران باشد؛ صدایی که نمایانگر صلح‌دوستی، منطق و حق‌طلبی است و می‌تواند اثرات مثبتی در سطح جهانی به جا بگذارد.

وی افزود: اما اگر رئیس‌جمهور و تیم همراه، با ادبیات اقلیت تندرو که متاسفانه در کشور نفوذ دارند سخن بگویند و سخنانشان بیشتر جنبه شعاری داشته باشد، این سفر نه تنها فرصت نخواهد بود، بلکه به چالشی پرهزینه برای ایران تبدیل می‌شود و زیان‌های آن از منافعش فراتر خواهد رفت.

رئیس‌جمهور از نظرات دیپلمات‌های آگاه استفاده کند

عضو‌ شورای مرکزی حزب اعتماد ملی استان بوشهر در پاسخ به این پرسش که آیا سفر رئیس‌جمهور به نیویورک بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد یا دیپلماتیک، گفت: متاسفانه تاکنون در بسیاری از موارد، از تریبون‌های بین‌المللی به شکل اصولی، منطقی و در راستای مصلحت کشور استفاده نشده و در واقع بهره‌برداری بهینه صورت نگرفته است. با این حال، با توجه به شرایط کنونی کشور و خواست و اراده عمومی مردم که به شیوه‌های مختلف در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و رسانه‌ای ـ به‌ویژه در فضای نسبتاً آزاد مجازی ـ بیان می‌شود، امیدوارم این سفر رویکردی متفاوت داشته باشد.

کرمی در ادامه تصریح کرد: انتظار من این است که جناب آقای رئیس‌جمهور، با بهره‌گیری از نظر دیپلمات‌های آگاه و مسلط به زبان دیپلماسی و با در نظر گرفتن شرایط حساس کشور، مطالبی اثرگذار و اصلی را در این تریبون جهانی مطرح کنند. در مقابل، لازم است از به‌کارگیری شعارهایی که شاید در داخل کشور جنبه عوام‌پسند داشته باشد اما در عرصه بین‌المللی تنش‌زا است و زمینه سوءاستفاده مخالفان و دشمنان را فراهم می‌کند، پرهیز شود. در این صورت، این سفر می‌تواند به جای یک حرکت تبلیغاتی، به یک فرصت واقعی دیپلماتیک برای ایران تبدیل شود.

او در پاسخ به این سوال که اگر مشاور رئیس‌جمهور بود، چه توصیه‌ای برای سخنرانی او در سازمان ملل داشت، گفت: با توجه به شرایط کنونی کشور و خواست اکثریت مردم، توصیه می کردم که رئیس‌جمهور بر پایه عقل، منطق و تدبیر و با زبانی دیپلماتیک سخن بگوید. پزشکیان باید پیام صلح‌دوستی و نوع‌دوستی مردم ایران را به گوش جهانیان برساند و بر تعامل سازنده با همه کشورهای جهان، به‌ویژه همسایگان تاکید کند. همچنین بهتر است از پرداختن به موضوعات و مشکلات کشورهایی که ارتباط مستقیمی با منافع ملی ما ندارند و هزینه‌های آن برای ایران و دیگر کشورها بیشتر از منافعش است، پرهیز کند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پایان در پاسخ به این پرسش که پیام محوری این سفر چه باید باشد، گفت: به زبان ساده باید گفت: مردم و دولت ایران ماجراجو نیستند؛ آنها خواهان صلح، آرامش و روابطی مبتنی بر احترام متقابل با سایر کشورها هستند. اما در عین حال، مردم ایران تا پای جان برای دفاع از کشور و منافع ملی خود خواهند ایستاد.