فرهنگ گناوه مدیون «غلامحسین دریانورد» است

بامدادجنوب_الهام بهروزی

هفته کتاب دستاویزی برای برون آمدن «یار دانایی» از پیله انزوا و عزلت‌نشینی از کنج کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها و گپ‌و‌گفت اهالی ادب و فرهنگ درباره کتاب و آنچه بدان ربط دارد، است. البته از دید کارشناسان حوزه کتاب، این هفته یک شور گذراست تا مردمان شیفته فرهنگ شفاهی و همچنان گریزان از مکتوبات را اندکی به جهان تجربه‌ها و اندیشه‌های به‌خط نشسته در کتاب‌ها مانوس کند.

در این هفته طرح‌ها و برنامه‌های متنوع و متعددی از سوی نهادها، موسسات و فعالان فرهنگی اجرایی می‌شوند که در این میان، برخی از آن‌ها رنگ و روی خلاقانه‌تر و کاراتری دارند تا جایی که به عنوان نماد ترویج کتابخوانی در منطقه خود درمی‌آیند، مانند «ضیافت بفرما کتاب»؛ گرچه این برنامه از سال ۱۳۹۰ به همت غلامحسین دریانورد، نویسنده، ناشر و گناوه‌پژوه برای اجرا در هفته فرهنگی گناوه پی‌ریزی شد اما در یکی دو سال اخیر، به هفته کتاب و کتابخوانی نیز کوچ کرده تا محفل کتاب را در این هفته جان تازه‌تری ببخشد.

ضیافت کتاب حاصل ایده‌پردازی و شور فرهنگی غلامحسین دریانورد و همرهانی کتابدوست مثل جهانشیر یاراحمدی، محمد مظفری، حسین زارعی و… است تا بدین شکل با کنشی بجا و هدفمند به توسعه فرهنگی بندرشان کمک کنند؛ بندری که امروز سخت به توسعه متوازن نیاز دارد؛ چراکه عمده توسعه‌ای که در این شهر اتفاق افتاده، توسعه اقتصادی و اجتماعی است اما در حوزه فرهنگ نیاز به حرکت‌ها و جریان‌سازی‌های هوشمندانه و مطالعه‌شده‌ای بیشتری مثل «ضیافت بفرما کتاب» دارد تا فرهنگ شهروندی و مطالعه، همپای بازارهای پرزرق و برق آن رونق بگیرد.

طراح و مجری طرح «ضیافت بفرما کتاب» در این خصوص به بامداد جنوب گفت: این طرح که امسال چهاردهمین دوره خود را تجربه می‌کند، بستری برای معرفی تازه‌های نشر نویسندگان، مترجمان، داستان‌نویسان و شاعران شهرستان و استان است که در طول یک سال اخیر آثارشان را منتشر کرده‌اند و همچنین بهانه‌ای برای باب شدن گفت‌وگو میان نویسندگان و مخاطبان کتاب و ترویج فرهنگ گفت‌وگو بر مجرای کتاب در جامعه گناوه است.

غلامحسین دریانورد که مدیریت نشر «دریانورد» را نیز برعهده دارد، افزود: جامعه امروز بیش از هر زمانی به گفت‌وگو، تامل و تدبر نیاز دارد و هیچ ابزاری مانند کتاب نمی‌تواند گفت‌وگو را در جامعه باب کند. متاسفانه در استان ما با وجود اینکه سابقه قابل درنگ و درخشانی در حوزه کتابت دارد اما فرهنگ کتابخوانی همچنان با ضعف‌هایی مواجه است که نیاز به عزمی همگانی است تا بتوان این فرهنگ انسان‌ساز را در جامعه هدف، نشر و نمو داد. خوشبختانه در میان هر نسلی، همیشه قشری وجود داشته و دارد که متمایل به کتاب بوده و باشد اما با توجه به زندگی فست‌فوودی که امروزه تکنولوژی به ما تزریق کرده، کتاب بیشتر در سایه متن‌های مجازی و گاه بی‌معنا قرار گرفته است. این در حالی است که انسان امروزی بیش از هر زمان دیگری به کتاب برای روشنایی مسیر پیش‌رو و دستیابی به سعادت فردی و جمعی نیازمند است.

به عقیده وی، برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی باید برنامه داشت؛ برنامه‌هایی که نمادین و کوتاه‌مدت نباشند. «ضیافت بفرما کتاب» برنامه‌ای است که برای بلندمدت تعریف شده که در طول سال یک یا دوبار در بندر گناوه با مشارکت نویسندگان بومی استان اجرا می‌شود. ما در این برنامه تلاش می‌کنیم تا کتاب‌های خوب را در فضایی صمیمی با حضور خود مولفان و نویسندگان و صاحبان آثار معرفی کنیم. این محفل خوشبختانه در طول این سال‌ها توانسته مخاطبانی را در شهرستان و استان پیدا کند. ما تا الان در این برنامه نیمی از مسیر را رفته‌ایم. به عبارت دقیق‌تر موفق شده‌ایم که با محوریت کتاب در طول چند شب کتاب‌دوستان را گرد هم جمع کنیم و از کتاب و آنچه در آن منعکس شده، سخن بگوییم و بشنویم. عموم کتاب‌هایی که در این ضیافت رونمایی و بررسی می‌شوند به فرهنگ و هنر و هویت تاریخی و جغرافیایی این منطقه می‌پردازند.

نویسنده مجموعه‌کتاب «نامه گناوه» که به‌طور سلسله‌وار در مجلدهای مختلف به فرهنگ و تاریخ و زیست‌بوم این بندر قدیمی پرداخته است، بیان کرد: «ضیافت بفرما کتاب»، ضیافتی از جنس واژه و اندیشه است؛ از جنس دانایی و آگاهی است؛ از جنس دغدغه است. حقیقتا زمانی که این محفل را در بندر گناوه راه‌اندازی کردیم، بیشتر دغدغه خواندن داشتیم اما امروز هم دغدغه خواندن و هم شنیدن و هم گفت‌وگو کردن را داریم؛ چراکه گوشی‌های هوشمند و فراگیری شبکه‌های مجازی مردم به‌ویژه نسل جوان را بیشتر به سمت تنهایی و زندگی مجازی سوق داده است. ما برای بازگشت به اصل و هویت خود و زندگی واقعی راهی جز کتاب نداریم.

دریانورد با اشاره به پیامی که برای چهاردهمین «ضیافت بفرما کتاب» انتخاب شده، گفت: «بیایید تا در کنار هم، کتاب را نه‌فقط بخوانیم، بلکه زندگی کنیم.»، این پیام در عین موجز بودن، با صدایی رسا به نقش و اهمیت کتاب در مراودات و مناسبت‌های انسانی اشاره دارد. من واقعا بر این باور هستم که کتاب را زمانی خوانده‌ایم که آن را فهمیده باشیم؛ چون وقتی آن را می‌فهمیم با الهام از آن در زندگی دست به انتخاب می‌زنیم، تصمیم می‌گیریم، تجربه کسب می‌کنیم و فهمیده‌تر و پخته‌تر با حوادث، اتفاقات و رویدادهای زندگی مواجه می‌شویم. به هم‌نوع خودمان با نگاهی بازتر و جهان‌شمول‌تر روبه‌رو می‌شویم.

این نویسنده و شاعر جنوبی که در سال ۱۳۹۷ چهره برتر هنر انقلاب استان بوشهر شد، بر این باور است که کتاب می‌تواند دریچه‌های سعادت و امید و توسعه و ترقی را به روی جامعه ایرانی بگشاید اما متاسفانه این ابزار کلیدی و مهم نه در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی جایگاه مطلوب خود را پیدا کرده و نه در میان خانواده‌ها و عموم مردم! این در حالی است که اگر کتاب به شکل اصولی و منطبق بر واقعیت و نیاز جامعه در لایه‌های مختلف آن رسوخ پیدا کرده بود، ما امروز این گونه با معضل کتاب‌نخوانی در جامعه مواجه نبودیم.

به گفته وی، متاسفانه امروز کتاب از اولویت‌های فرهنگی ما فاصله گرفته با وجود شعاری که متولیان فرهنگی می‌دهند اما کتاب نه در برنامه‌های سالانه نهادهای فرهنگی جای پای محکمی دارد و نه در سبد خرید خانواده‌ها به خاطر تورم و گرانی جایی پیدا کرده است. پس در چنین شرایطی دست‌کم دوستداران کتاب و برخی از افرادی که دستی در کتاب دارند، می‌توانند با برنامه‌های کارشناسی‌شده، به معرفی و تبلیغ کتاب بپردازند تا بیش از این شاهد مهجوریت کتاب در استان‌مان نباشیم.

دریانورد با بیان اینکه «ضیافت بفرما کتاب» را با هدف ترویج فرهنگ کتابخوانی و گفت‌وگو را در بندر گناوه پی‌ریزی و اجرا کردیم، تصریح کرد: این برنامه بدون هرگونه تشریفاتی صرفا با پذیرایی کتاب هر ساله برپا می‌شود تا منطق گفت‌وگو از خاطرمان نرود تا اهمیت واژه‌ها در برساختن و بازنمایی اندیشه و گفت‌وگو بازیادآوری شود، واژه‌هایی که حتی امروز در پیامک‌های مجازی گاه با املائی غلط حال از روی تعمد یا از روی ناآگاهی در حال مصطلح شدن هستند. ما چاره‌ای جز حفظ این میراث ارزنده نداریم، میراثی که نسل امروزی برای بازیافتن هویت خودشان به آن سخت نیازمند هستند.

وی سپس به آثاری که در ضیافت امسال رونمایی می‌شوند، اشاره و تاکید کرد: مجموعه‌داستان «شطح سفید» اثر جهانگیر دشتی‌زاده؛ داستان «مرده‌شور» اثر علی رنجبر؛ مجموعه‌داستان «ممکن است من باشم یا تو» اثر حسین زارعی؛ «زنان نمایشنامه‌نویس بوشهر» اثر جهانشیر یاراحمدی؛ «فرهنگ واژگان و اصطلاحات دریایی و دریانوردی» اثر ناخدا عبدالرسول غریبی؛ «چهار روستایی از آغاز تا امروز» اثر نصرالله دوست‌نظام؛ «نفت و حیات داودی‌ها» اثر حبیب‌الله سعیدی‌نیا و حسین عبدالله‌پور؛ مجموعه مونولوگ‎‌های نمایشی «شلیف‌های شور» اثر غلامحسین دریانورد؛ «شناخت‌نامه دشتی» نوشته‌ حمید زارعی و طیبه ادریسی و «نامه گناوه – کتاب نهم» اثر غلامحسین دریانورد آثاری هستند که در طول شب‌های ضیافت همزمان با هفته کتاب در بندر گناوه رونمایی خواهند شد. البته رونمایی از کتاب «بوشهربانو» نوشته الهام بهروزی هم در برنامه بود که به‌دلیل اینکه نویسنده اثر نتوانست در برنامه حضور داشته باشد، معرفی آن را به وقت دیگری موکول کردیم.

دریانورد با تاکید بر اینکه شعار این ضیافت همان شعار هفته کتاب، یعنی «بخوانیم برای ایران» انتخاب شده است، یادآور شد: ما برای پیشرفت و توسعه کشورمان به دانش‌افزایی و کتاب‌خواندن نیاز داریم، چون تجربه نشان داده که مردم آگاه و صاحب‌اندیشه نقش موثری در توسعه پایدار کشور خود ایفا می‌کنند. پس ما باید برای ایران بخوانیم تا بتوانیم آینده‌ای روشن را برای کشورمان ترسیم کنیم.

در پایان این گزارش یادآوری می‌شود، بی‌شک وجود افرادی مثل غلامحسین دریانورد برای فرهنگ هر شهری لازم و ضروری است؛ مردی که بدون چشم‌دوختن به تحسین‌ها و تمجیدها تنها با پای دل سال‌هاست به‌دنبال نهادینه‌کردن فرهنگ کتابخوانی و هموارکردن مسیر گفتمان‌سازی مکتوب در بندر گناوه است. مردی که فرهنگ گناوه مدیون اوست که اگر دریانورد نبود، ضیافت بفرما کتابی هم نبود تا چراغ «یار مهربان» را در شب‌های این بندر روشن نگه دارد. دریانورد در همه این سال‌ها هم با قلم و هم با قلبش، کوشیده تا کتاب از اصلش در این بندر تجارت‌زده نیفتد. ضیافتی که میوه‌اش کتاب است و عطرش دانایی.