سقف خانه احزاب بوشهر کوتاه است

بامداد جنوب – مریم خوئینی

خانه‌ای که برخی از اعضایش می‌گویند کسی آن‌ها را جدی نمی‌گیرد و فقط در زمان‌هایی خاص به یادشان می‌افتند. مثلا وقتی جامعه به سیاسی‌ترین انتخاب‌هایش نزدیک می‌شود بازیگران صحنه قدرت سراغ اعضای این خانه می‌آیند تا از توانشان سود ببرند. مردم هم فکر می‌کنند این خانه جای مطالبه قدرت است نه پیگیری مطالبات آنها. خانه احزاب بوشهر قرار بوده سقفی باشد برای همه اعضایش اما نمایندگان برخی احزاب چیز دیگری می‌گویند.

ناصر کرمی عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در گفت‌وگو با بامداد جنوب در خصوص ساختار خانه احزاب بوشهر گفت: با توجه به اساسنامه، خانه احزاب یک سازمان مردم‌نهاد است که برای حمایت از فعالیت‌های حزبی و کاهش فاصله احزاب تشکیل شده است. دفتر نمایندگی خانه احزاب در استان‌ها هم به همین منظور و به‌قصد فرهنگ‌سازی، ترویج، نهادینه کردن و کاهش هزینه‌ فعالیت‌های حزبی شکل گرفته است. وقتی‌که گفته می‌شود «سازمان مردم‌نهاد» یعنی حکومت، دولت و دولتی‌ها نباید در حوزه فعالیت و چگونگی عملکرد آن مداخله سوگیرانه داشته باشند. به‌عنوان‌مثال استانداری‌ها باید فقط بستر فعالیت در چارچوب قانون و بدون دغدغه احزاب را فراهم کنند تا آنان به حضور مسئولانه و آگاهانه هرچه بیشتر مردم در عرصه‌های مختلف به‌ویژه در عرصه سیاسی بپردازند و موجب توسعه و تعالی کشور شوند.

وی افزود: اما باید گفت متأسفانه در استان بوشهر شاهد فعالیت مقطعی و مصلحتی خانه احزاب بوده و هستیم تا جایی که به‌عنوان‌مثال انتخابات خود خانه احزاب استان نیز با حاشیه‌ها و چالش‎‌هایی برای احزاب همراه بوده است. طبعاً برون‌داد انتخابات اورژانسی و مناسبتی(به مناسبت سفر معاون سیاسی وزارت) بدون دادن فرصت کافی به احزاب نمی‌تواند ساختاری فراگیر و اثرگذار در عرصه سیاسی استان به‌ وجود آورد. انتظار می‌رفت خانه احزاب استان در دوره جدید بتواند به طور واقعی احزاب و جریان‌های سیاسی را نمایندگی کند و فضای سرخورده و سرد سیاسی چندین ساله را به فضایی بانشاط تبدیل کند.

این فعال سیاسی در پاسخ به سؤالی درباره نقش احزاب در انتخابات گذشته، گفت: احزاب باید هم قبل از هر انتخاباتی ایفای نقش کنند تا با آگاهی بخشی به مردم بهترین انتخاب صورت گیرد، و هم بعد از انتخابات بر روند انجام امور نظارت کنند، و پاسخگویی به افکار عمومی را نیز وظیفه خود بدانند. از طرف دیگر در ساختار حکومت نیز نقش اصیل احزاب باید به‌طورجدی و باورمندانه به رسمیت شناخته شود نه صرفاً مقطعی.

او ادامه داد: در انتخابات گذشته نیز چنانچه منصفانه بررسی کنیم در کنار عوامل دیگر، مثل نگرانی مردم از یک انتخاب و ادامه شرایط نامطلوب، احزاب در هدایت بخشی از مردمِ طبقه متوسط و بالا به سمت آمدن پای صندوق‌های رأی ایفای نقش کردند ولی واقعیت امر این است که به دلایل مختلف ازجمله محدودیت حق انتخاب مردم و نبود نامزد حزبی برای سلایق مختلف سیاسی، احزاب نتوانستند نقش بایسته خود را ایفا کنند، آن‌چنان‌که در شیوه حکمرانی تغییر محسوسی ایجاد شود. وقتی نامزد اصلی انتخابات در مناظره‌ها به‌کرات از وابستگی و ارتباط با همه احزاب به‌طورکلی اعلام برائت می‌کند که نشان از عدم توسعه سیاسی جامعه است، به‌تبع آن بیشتر نمایندگان عالی دولت در استان‌ها نیز از منتسب بودن به جریانات سیاسی و احزاب و حتی ارتباط مشورتی با نمایندگان احزاب ابا دارند.

نمی‌خواهند خانه احزاب مطالبه‌گر باشد

عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در خصوص برخی مشکلات خانه احزاب هم گفت: ازنظر من پیش‌تر و بیشتر از وجود مشکلات قانونی نبود، باور به اصالت و اثرگذاری فعالیت‌های احزاب در حکمرانی خوب و تقویت همراهی مردم و حکومت در بین تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران مملکت است. تا جایی که حتی دولت‌هایی که درصد بالایی از آراء‌شان مدیون حمایت احزاب است، پس از انتخابات با فرافکنی، حمایت احزاب را کم‌رنگ جلوه می‌دهند و از پاسخگویی به فعالین سیاسی و احزاب سر باز می‌زنند. هرگاه در کلان چنین روحیه و رویه‌ای ساری و جاری باشد در سطح استانی هم مسئولین تلاش می‌کنند خانه احزابی شکل بگیرد، که شهامت و جسارت مطالبه‌گری و پرسش‌گری واقعی از طرف مردم و فعالین سیاسی را نداشته باشد.

کرمی در پاسخ به سؤالی درباره نقد عملکرد خانه احزاب، گفت: درواقع نقد اصلی، بی‌عملکردی خانه احزاب استان است. در همین انتخابات اخیر خانه احزاب استان عملکرد بسیار ضعیف و غیرقابل‌توجیهی داشت؛ از تعداد شرکت‌کنندگان و نتیجه انتخابات که نتوانست رضایت خاطر نسبی احزاب فعال استانی را کسب کند تا فعالیت‌های آنان بعد انتخابات همه حاکی از بی‌رغبتی و بی‌توجهی نسبت به حضور مسئولانه احزاب در فضای سیاسی استان است.

محدود شدن فعالیت احزاب به زمان انتخابات زیبنده نیست

او در ادامه با اشاره به اینکه بر اساس اساسنامه یکی از وظایف خانه احزاب استان‌ها «برنامه‌ریزی برای گسترش فرهنگ حزبی و فعالیت‌های گروهی در سطح استان مربوطه» است، افزود: از دیدگاه من اصلی‌ترین و مهم‌ترین رسالت این تشکل رسمی حزبی، در گستره استان‌هاست. وقتی مشاهده می‌شود امروزه نه‌تنها عامه مردم بلکه طبقه متوسط و نخبه جامعه هم نسبت به انتخابات و نتیجه آن، این‌گونه بی‌تفاوت و مأیوس هستند باید به‌طورجدی آسیب‌شناسی صورت گیرد. هرگاه در انتخابات خانه احزاب استان این‌گونه حاشیه و حرف‌وحدیث باشد، از طرفی پاسخگویی منطقی نیز ارائه نشود که انتخابات این سازمان مردم‌نهاد بدون مداخله سوگیرانه از بیرون برگزار شده است، چطور می‌توان انتظار داشت فردا و فرداها مردم برای انتخابات مختلف به سمت خانه احزاب نگاه جدی و همراه با اعتماد داشته باشند؟

کرمی تأکید کرد: محدود شدن فعالیت احزاب به زمان انتخابات بی‌تردید برای کشور ما که از انقلاب مشروطه تمرین دموکراسی خواهی را آغاز کرده، زیبنده نیست. فکر می‌کنم یکی از دلایل آن محدود کردن حق انتخاب مردم با اعمال‌نظرهای غیرمنطقی و غیراصولی از طرف حکمرانان و باز کردن عرصه برای اثرگذاری افراد فرصت‌طلب در انتخابات و سپس گرفتن امتیازات برای تصرف مسندهای سیاسی و همچنین کسب رانت‌های اقتصادی که شوربختانه در سال‌های اخیر در کشور ما بیشتر رواج یافته است.

ضعف سازمان‌دهی یکی از چالش‌های احزاب در بوشهر

سید حسین جعفری دبیر حزب مردم‌سالاری در استان بوشهر نیز در گفت‌وگو با بامداد جنوب در خصوص ساختار خانه احزاب بوشهر گفت: خانه احزاب استان بوشهر در سال ۹۷ تشکیل شد و در سال اول بر اساس قرعه‌کشی به اصلاح‌طلبان رسید ولی به علت نبود همراهی اعضای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات استان بوشهر که احساس می‌کردند از سوی شورای ائتلاف با شورای مشورتی به بازی گرفته نشده‌اند، به‌رغم تجهیز بخشی از جهاد دانشگاهی از سوی استانداری و نصب تابلو، متأسفانه هیچ‌گونه فعالیتی صورت نگرفت و  بدون برگزاری حتی یک جلسه یک سالِ اصلاح‌طلبان سپری شد و سال دوم به اعتدالیون و مستقلین رسید و سال دوم هم به همین منوال ادامه پیدا کرد و این روند نزولی ادامه داشت تا چند هفته مانده به اولین سفر ریاست جمهوری دولت چهاردهم به استان بوشهر با حضور نماینده خانه احزاب کشور آقای دکتر جمشید ایرانی و رئیس فراکسیون احزاب اعتدال‌گرایان و مستقلین خانه احزاب کشور در بوشهر و دعوت از احزاب اصلاح‌طلب، اصولگرا، اعتدالیون و مستقلین استان در استانداری برای دومین بار خانه احزاب استان تشکیل شد.

جعفری در ادامه در خصوص نقش احزاب در انتخابات گذشته، بیان کرد: در انتخابات اخیر (مانند مجلس ۱۴۰۰ یا شوراهای شهر)، احزاب در بوشهر تا حدی توانستند در معرفی نامزدها و تبلیغات نقش ایفا کنند، اما به دلایلی مانند ضعف سازمان‌دهی، کمبود منابع مالی یا نفوذ نامزدهای مستقل و محلی، تأثیرگذاری آن‌ها محدود بود. برخی احزاب بزرگ‌تر مانند جبهه پایداری یا اعتدال و توسعه حضور پررنگ‌تری داشتند، اما به‌طورکلی، نقش احزاب در مقایسه با شخصیت‌محوری و قوم‌گرایی در استان کمرنگ بود.

عضو شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری در کشور در خصوص برخی مشکلات قانونی و سیاسی خانه احزاب گفت: برخی احزاب از عدم اجرای کامل قانون احزاب (مثل حمایت مالی دولت از فعالیت‌های حزبی) گلایه دارند. گاهی نیز اختلافات درون‌حزبی رقابت‌های داخلی یا انسجام نداشتن اعضا موجب تضعیف عملکرد خانه احزاب می‌شود. در بوشهر نیز نقش سنت‌های قومی و خانوادگی گاه بر منطق حزبی غلبه می‌کند، که چالش بزرگی برای نهادینه شدن احزاب است. برخی منتقدان نیز معتقدند خانه احزاب تحت تأثیر نهادهای امنیتی یا اجرایی است و استقلال کامل ندارد.

مردم احزاب را ابزار کسب قدرت می‌د‌انند

جعفری ادامه داد: بسیاری از احزاب فاقد تشکیلات منسجم، برنامه‌ریزی بلندمدت و پایگاه مردمی پایدار هستند. درنتیجه، تنها در آستانه انتخابات با راه‌اندازی ستادهای موقت، خود را نشان می‌دهند. برای مثال در بوشهر برخی احزاب حتی دفتر دائمی فعال ندارند و صرفاً برای معرفی نامزدها تجمیع می‌کنند. از سوی دیگر احزاب به دلیل نداشتن استقلال مالی، معمولاً بودجه خود را از حامیان سیاسی یا نهادهای خاص دریافت می‌کنند که این حمایت‌ها بیشتر در فصل انتخابات افزایش می‌یابد. از سوی دیگر در استان‌ بوشهر، رأی‌دهی بر اساس وابستگی‌های قومی، خانوادگی یا شخصیت‌های محلی نیز صورت می‌گیرد بنابراین احزاب صرفاً به‌عنوان پل برای معرفی نامزدها عمل می‌کنند. همین امر موجب شده مردم احزاب را صرفاً ابزاری موقت برای کسب قدرت ببینند، نه نهادهای مردمی.

وی در پاسخ به این سؤال آیا نقدی بر عملکرد خانه احزاب دارید؟ گفت: یک نقد ضعف در آموزش سیاسی است. فعالیت‌های آموزشی برای اعضای احزاب یا عموم مردم کافی نبوده است. از سوی دیگر نتوانستیم در جذب جوانان کوشا باشیم.

این فعال حزبی اصلاح‌طلب افزود: اگرچه خانه احزاب بوشهر گام‌هایی برای بهبود رقابت‌ها برداشته (مانند برگزاری مناظرات یا نشست‌های مشترک)، اما نتوانسته به‌طور کامل به‌عنوان موتور محرک رقابت سالم عمل کند. در صورت تقویت استقلال، شفافیت و مشارکت مردمی، می‌تواند به عاملی برای کاهش تنش‌های سیاسی و افزایش اعتماد عمومی تبدیل شود.