بازگشت تدریجی نان کامل به سفره‌ بوشهری‌ها

بامداد جنوب: در سال‌های اخیر، موضوع تغذیه سالم بیش از گذشته وارد گفت‌وگوی عمومی شده و یکی از محورهای اصلی آن، کیفیت نان مصرفی خانوارهاست. نان، اصلی‌ترین غذای ایرانیان است و هر فرد ایرانی به‌طور میانگین روزانه حدود ۲۴۱ گرم نان مصرف می‌کند و بیش از نیمی از انرژی دریافتی روزانه از این ماده غذایی تأمین می‌شود از این‌رو هر تغییری در کیفیت نان، تأثیر مستقیمی بر سلامت عمومی، الگوی تغذیه و حتی هزینه‌های درمانی کشور دارد.

در همین راستا، توجه به «نان کامل» و آرد کامل به‌عنوان یکی از مصادیق اصلاح الگوی تغذیه، اهمیت ویژه‌ای یافته است؛ موضوعی که دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز به‌صورت عملی وارد آن شده و از خردادماه امسال تولید آرد کامل و نان کامل را در استان آغاز کرده است.

رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، نان کامل را فراتر از یک انتخاب غذایی دانسته و آن را هم ابزار پیشگیری و هم بخشی از فرایند درمان می‌داند.

دکتر عیسی صفوی در کارگاه آرد و نان کامل با اشاره به راه‌اندازی ۱۲ نانوایی نان کامل در استان گفت: «نان کامل هم درمان و هم پیشگیری است.»

به گفته او، این طرح با هدف بهبود وضعیت تغذیه عمومی آغاز شده و هرچند در گام‌های نخست با محدودیت‌هایی همراه است، اما ظرفیت توسعه و بهبود دارد.

دکتر صفوی با تأکید بر اینکه تولید آرد کامل الزاماً به معنای تولید نان کامل نیست، توضیح می‌دهد که حلقه‌های مختلف زنجیره تولید نان باید به‌درستی عمل کنند. از مرحله تخمیر گرفته تا نگهداری و پخت، اگر استانداردها رعایت نشود، خواص آرد کامل از بین می‌رود و نان حاصل دیگر «نان کامل» محسوب نمی‌شود.

او مسئولیت نظارت در این زمینه را متوجه نهادهایی مانند دانشگاه علوم پزشکی و اتاق اصناف می‌داند و می‌گوید رعایت اصول فنی از سوی نانوایان نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت این طرح دارد.

این عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، یکی دیگر از چالش‌های پیش‌رو را میزان استقبال مردم می‌داند. به گفته او، تغییر عادت‌های غذایی زمان‌بر است و لازم است اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی به‌صورت مستمر انجام شود تا شهروندان با فواید نان کامل آشنا شوند و آن را در سبد غذایی خود بپذیرند.

اهمیت نان کامل تنها به پیشگیری محدود نمی‌شود و برخی متخصصان از نقش درمانی آن نیز سخن می‌گویند. دکتر سید محمدهادی امامت، عضو هیئت‌علمی دانشکده بهداشت و متخصص تغذیه دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، در همین کارگاه گفت: آرد کامل و نان کامل می‌تواند به بهبود و حتی درمان برخی بیماری‌ها کمک کند.

به گفته او، مصرف نان کامل در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) مؤثر است و همچنین در پیشگیری از دیابت، فشار خون بالا و بسیاری از ناراحتی‌های گوارشی نقش کلیدی دارد. فیبر بالا، وجود ریزمغذی‌ها و حفظ ساختار طبیعی دانه گندم از جمله عواملی است که نان کامل را از نان‌های سفید و تصفیه‌شده متمایز می‌کند.

در کنار دیدگاه‌های مطرح‌شده از سوی مسئولان دانشگاه علوم پزشکی، کارشناسان تغذیه نیز بر لزوم بازگشت تدریجی نان کامل به سفره‌ها تأکید دارند. دکتر عاطفه دهقانی‌نسب، کارشناس تغذیه و عضو انجمن تغذیه ایران، معتقد است که بخش مهمی از مشکلات متابولیک جامعه ریشه در مصرف طولانی‌مدت نان‌ها و غلات تصفیه‌شده دارد.

او می‌گوید: «نان سفید اگرچه از نظر ظاهری و بافت برای بسیاری از مردم خوشایندتر است، اما ارزش تغذیه‌ای به‌مراتب کمتری نسبت به نان کامل دارد. حذف سبوس باعث کاهش فیبر، ویتامین‌های گروه B و برخی مواد معدنی می‌شود.»

به گفته دکتر دهقانی‌نسب، نان کامل به تنظیم قند خون کمک می‌کند و احساس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌کند؛ عاملی که می‌تواند در کنترل وزن نیز مؤثر باشد. او تأکید می‌کند که نباید از نان کامل انتظار معجزه داشت، اما اگر به‌عنوان بخشی از یک الگوی غذایی متعادل مصرف شود، می‌تواند نقش مهمی در ارتقای سلامت ایفا کند.

کارگاه آرد و نان کامل در معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، تلاشی در جهت هم‌افزایی میان سیاست‌گذاران، نانوایان و کارشناسان تغذیه بود؛ تلاشی که هدف آن نه‌تنها افزایش تولید نان کامل، بلکه ارتقای کیفیت آن و جلب اعتماد مصرف‌کنندگان است. به نظر می‌رسد موفقیت این مسیر بیش از هر چیز به تداوم نظارت، آموزش نانوایان و آگاهی‌بخشی به مردم وابسته است. در نهایت، نان کامل را می‌توان نمونه‌ای از تصمیم‌های کوچک اما مؤثر دانست؛ تصمیمی که اگر به‌درستی اجرا و پذیرفته شود، می‌تواند در بلندمدت به کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر و بهبود سلامت عمومی جامعه کمک کند.