کیفیت خدمات شهری کارنامه شورا را تعیین می‌کند

بامدادجنوب_مریم خوئینی

اردیبهشت سال آینده شاهد برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر و ‌‌روستا خواهیم بود. رویداد‌ی که باعث می‌شود ارزیابی کارنامه شوراها بیش از همیشه ضرورت پیدا کند؛ به‌ویژه در دوره‌ای که نقش شوراها در مدیریت شهری، همچنان یکی از ارکان مهم حکمرانی محلی به شمار می‌رود. با وجود این اهمیت، هم اکنون یک پرسش جدی پیش روی افکار عمومی قرار دارد امروز جایگاه شورا نسبت به گذشته در نگاه مردم کجاست؟ هرچند در دوره‌های گذشته شوراها بیشتر در مرکز توجه سیاسی و اجتماعی شهر بودند، امروز واقعیتی متفاوت پیش روی ماست اینکه بخش قابل توجهی از مردم حتی نام اعضای شورای شهر خود را نمی‌دانند و ارتباط میان شوراها و جامعه به‌مراتب کم‌رنگ‌تر شده است. در این گزارش تلاش می‌کنیم با مرور دیدگاه‌های چمران رفیع‌پور، عضو اسبق شورای اسلامی شهر جم، و مقایسه وضعیت امروز شوراها با دوره‌های گذشته، به این پرسش کلیدی پاسخ دهیم که شوراها چگونه از یک نهاد پرنفوذ و سیاسی به نهادی کم‌اثر در نگاه بخشی از جامعه تبدیل شدند و این دگرگونی چه پیامدهایی برای آینده مدیریت شهری خواهد داشت؟

عملکرد شهرداری معیار مؤثر بودن شورا

عضو اسبق شورای اسلامی شهر جم در گفت‌وگو با بامدادجنوب درباره فعالیت‌های انتخاباتی و مقایسه ادوار مختلف شورا، گفت: در حوزه مدیریت شهری، مجموعه‌ای از افراد با افکار و رویکردهای متفاوت در کنار هم قرار می‌گیرند. طبیعی است که نگاه و تحلیل برخی اعضا با تصمیمات و دیدگاه‌های دیگران مغایرت داشته باشد و همین تفاوت‌ها گاهی در نوع مدیریت و خروجی شوراها تأثیر می‌گذارد.

به گفته رفیع‌پور هیچ‌گاه نمی‌توان دو دوره شورا را به‌صورت کامل با یکدیگر مقایسه کرد؛ زیرا هر دوره تحت مجموعه‌ای از شرایط، ضوابط، اندیشه‌ها و رویکردهای خاص خود فعالیت کرده است. با این حال، ملاک ارزیابی و معیار اصلی این است که شورا تا چه اندازه توانسته حوزه خدماتی و اجرایی شهرداری را به‌صورت راهبردی هدایت و تقویت کند.

وی تأکید کرد: فرایندها و خدمات اجرایی شهرداری زمانی به‌درستی انجام می‌شود که شورا مدیریت کلان و نظارت مؤثری بر روند اجرای دستورها و برنامه‌ها داشته باشد. به بیان دیگر، کیفیت عملکرد شهرداری ارتباط مستقیم با نوع مدیریت، سیاست‌گذاری و همراهی شورای شهر دارد.

این عضو پیشین شورای شهر جم یکی از افتخارات شورای دوره پنجم این شهر را پیگیری‌های مستمر برای اجرای طرح‌های مختلف عنوان کرد و گفت: البته شورای دوره ششم نیز تلاش‌هایی در این مسیر داشته، اما انتظار ما به‌عنوان یک شهروند، یک دوست و یک همشهری این بود که رویه خدماتی دوره پنجم ادامه پیدا کند. ما در دوره پنجم علاوه بر آغاز طرح‌های عمرانی قدرتمند، تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام دوره‌های قبل، به‌ویژه دوره چهارم را نیز جدی دنبال کردیم.

رفیع‌پور در بخش دیگری از سخنانش گفت: متأسفانه، و شاید به دلیل بی‌اطلاعی من، در دوره ششم برخی از طرح‌ها در هاله‌ای از ابهام باقی مانده‌اند؛ از جمله فرهنگسرا، پارکینگ، و ساختمان مالی و اداری شورای شهر و شهرداری در جنب میدان امام حسین که امروز به حالتی رهاشده و بی‌ارزش درآمده است. این‌ها اقداماتی بودند که می‌توانست در دوره جدید پیگیری و تکمیل شود.

شورای جدید مسیر خدمات گذشته را دنبال کند

وی تأکید کرد: تصمیمات شورا و شهرداری هرگز یک‌شبه یا فردی نیست. کسانی که وارد عرصه انتخابات و شورای شهر می‌شوند، باید بدانند که مهم‌ترین وظیفه‌شان ادامه مسیر خدمات گذشته و تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام است. اما متأسفانه در برخی شوراها شاهدیم که به محض ورود، مسیرهای مدیریتی گذشته رها می‌شود و اعضا صرفاً افکار و برنامه‌های خود را ملاک قرار می‌دهند. این موضوع آسیبی جدی به روند توسعه شهری وارد می‌کند.

این عضو پیشین شورای شهر جم درباره تفاوت اصلی دوره پنجم و ششم را این طور بیان کرد که ما عملیات‌های درون‌شهری و خدمات روزمره شهری را به حداقل رسانده بودیم تا انرژی، زمان و بودجه بیشتری را صرف طرح‌های کلان و زیربنایی کنیم. این نگاه باعث شد بتوانیم برخی تابوها و ترس‌های مدیریتی را بشکنیم و وارد طرح‌هایی شویم که سال‌ها به دلیل سختی یا حساسیت، کسی سراغشان نمی‌رفت. برای نمونه، کانال‌های دفع آب‌های سطحی را در شرایط بحرانی اجرا کردیم؛ کاری که جرأت و مدیریت می‌خواست.

وی درباره عملکرد شورای کنونی گفت: در این دوره، آنچه از نظر من قابل ستایش است، اجرای فضای «آیین شهرستان» است که اقدامی ارزشمند به شمار می‌رود. البته ممکن است طرح‌ها و فعالیت‌های دیگری نیز انجام شده باشد که من از آنها اطلاع ندارم و لازم است دوستان شورا گزارش دقیق‌تری ارائه کنند.

مردم در تصمیم‌سازی‌های شورا نقش دارند

رفیع‌پور درباره میزان اثرگذاری مردم در تصمیم‌سازی شورا نیز گفت: بی‌تردید مردم حداقل ۹۰ درصد در تصمیم‌سازی‌های شورا نقش دارند. اطلاع‌رسانی‌ها، درخواست‌ها، مطالبات و حتی همکاری عملی آن‌ها در فرآیندهای خدماتی برای شورا و شهرداری اهمیت اساسی دارد. در حقیقت، این مردم هستند که مسیر اصلی ارائه خدمات را مشخص می‌کنند.

وی با نقل خاطره‌ای از دوران مسئولیتش گفت: گاهی پیش می‌آمد که حضور یک فرد یک پیرمرد، یک بانوی بزرگوار، یک دختر یا یک پسر جوان با بیان یک مشکل یا نیاز، باعث می‌شد ما یک طرح میلیاردی را در یک مسیر مشخص اجرا کنیم. یعنی مردم باید بدانند که در فرآیندهای خدماتی و تصمیمات شورای شهر صاحب‌نظرند و تأثیر دیدگاه‌هایشان می‌تواند راهبردی و راهگشا باشد.

این عضو اسبق شورای جم در پاسخ به سؤال درباره راه‌های افزایش مشارکت مردم در مدیریت شهری، گفت: صادقانه بگویم، یکی از مهم‌ترین راه‌های جلب مشارکت و رضایت مردم، تفسیر صحیح و منعطف قانون در مسیر خدمت‌رسانی شهری است. متأسفانه گاهی در شوراها و شهرداری‌های کشور، همکاران ما به‌جای عمل به روح قانون، اسیر الزام‌های خشک و بدون تفسیر می‌شوند؛ در حالی‌که آنچه آموخته‌ایم این است که قانون با تفسیرش زیبا و قابل‌فهم می‌شود.

وی تاکید کرد: قانون وقتی شنیدنی و جذاب است که براساس نظر کارشناسان، انجمن‌ها، نهادهای مدنی و جلسات تخصصی تبیین و تفسیر شود. از آنجا که اکنون در جایگاه شخصیت حقوقی هستم، با صداقت می‌گویم که در بسیاری موارد می‌توان با تفسیر درست قانون، حقوق مردم را پرداخت و رضایت آنها را جلب کرد. یکی از مهم‌ترین دلایل نارضایتی مردم از شوراها در دوره‌های مختلف همین اجرای خشک و غیرتفسیرشده قوانین است؛ مسیری که شهر را به حاشیه می‌کشاند.

مسائل جناحی کارآمدی را از شورا می‌گیرد

رفیع پور در پاسخ به پرسش درباره میزان تأثیر مسائل سیاسی و جناحی بر فضای شوراها، گفت: به‌طور طبیعی، شوراها در مرحله انتخابات ممکن است تا حدی درگیر فضای سیاسی و جناحی شوند، اما در عمل و هنگام شروع کار شورا، من حداقل در شهر خودمان چنین چیزی مشاهده نکرده‌ام. نه در این دوره، نه در دوره‌های گذشته و نه در دوره پنجم که خودمان حضور داشتیم، هرگز ندیدم اعضای شورا خودشان را وارد دعواهای سیاسی و جناحی کرده باشند. با اطمینان و صداقت می‌گویم و خدا را شاهد می‌گیرم که در دوره ما هیچ مسأله سیاسی یا جناحی در اداره شورا دخالت نداشت.

وی ادامه داد: ما تابع قانون هستیم و همه تحت یک پرچم و در چارچوب نظام جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنیم. مهم‌ترین اصل برای ما حفظ کیان نظام و خدمت به مردم بوده است. اگر عضوی از شورا بخواهد خود را درگیر مسائل جناحی کند، مطمئناً در شورا جایی نخواهد داشت و عمر خدمت‌رسانی‌اش به پایان خواهد رسید؛ زیرا مسائل سیاسی و جناحی، فضای شورا را دچار تنش می‌کند، شادابی و کارآمدی شورا را می‌گیرد و آن را مدام با چالش‌های غیرضروری مواجه می‌سازد.

این عضو پیشین شورا، درباره تجربه شخصی‌اش از حضور در شورا گفت: حضور در شورا، به معنای واقعی، ورود به یک میدان بزرگ تصمیم‌سازی اجتماعی است؛ فضایی که انسان ناگزیر است از گلوگاه‌های مهم مدیریتی و اجتماعی عبور کند و با دید بازتر نسبت به نیازهای جامعه عمل کند. برای من افتخاری بود که چهار سال در خدمت مردمی باشم که به‌واقع پرچم‌داران فرهنگ، هنر و ادب در استان هستند. مردم شهرستان جم همواره در عرصه‌های ادبی، فرهنگی و اجتماعی پیشگام بوده‌اند و میراث‌دار ارزش‌هایی چون اندیشه، دانش، تلاش و پشتکار هستند. جامعه‌ای که جذابیت اجتماعی و سرمایه فرهنگی آن، زبانزد است و می‌تواند در بسیاری از موارد، الگویی برای دیگر شهرها باشد.

وی تصریح کرد: مردم شهرستان جم، سال‌هاست میزبان خانواده‌های بزرگ صنعت نفت هستند و در این مسیر، عیار طلایی عشق، مهربانی و موفقیت اجتماعی را به‌خوبی نشان داده‌اند. به‌سختی می‌توان شهری را یافت که همچون جم، میزبانانی چنین شایسته، نجیب و قابل‌تقدیر داشته باشد.

رفیع پور در پاسخ به این سؤال که چه توصیه‌ای به کسانی که می‌خواهند نامزد شورا شوند دارید، گفت: اگر قرار باشد سخنی از سر خیرخواهی و تجربه گفته شود، توصیه‌ای است که برگرفته از کلام مرحوم شیخ محمدتقی راستین بزرگ، چهره‌ ماندگار و «علمدار شورای شهرستان» در ادوار مختلف است؛ این که بکوشید قانون را تا جایی که ممکن است با نگاهی انسانی، با تفسیر درست و با رویکردی که نزدیک به رسم اجتماعی مردم باشد اجرا کنید؛ نه صرفاً با برخورد خشک و بی‌روح.