هر اصلاح فنی باید به کاهش پیامدهای محیط‌زیستی منجر شود

بامدادجنوب_الهام بهروزی

پتروشیمی جم در سال‌های اخیر به یکی از بازیگران مؤثر و پایدار صنعت پتروشیمی کشور به‌ویژه در صنعت پلیمر تبدیل‌شده است؛ مجموعه‌ای که با تکیه‌بر برنامه‌ریزی دقیق، نگاه آینده‌نگرانه و پیوند میان تولید، پژوهش و محیط‌زیست، توانسته مسیر رشد خود را با ثبات و عقلانیت دنبال کند. در این مسیر، اجرای طرح‌های بهبود در واحدهای تولیدی به‌ویژه واحد الفین، بازنگری در خطوط فرایندی و تمرکز بر افزایش حجم تولید محصولات پلیمری، تصویری روشن از توان مدیریتی و فنی این شرکت ارائه کرده است.

در کنار این دستاوردهای فنی، توسعه بازارهای صادراتی و تثبیت جایگاه پتروشیمی جم در زنجیره جهانی محصولات پلیمری نیز با شتابی حساب‌شده پیش رفته است؛ روندی که در سال جاری با رویکرد مدیر تازه‌نفس و جوان شرکت سمت‌وسوی آینده‌نگرانه‌تری به خود گرفته است.

توجه به پژوهش و نوآوری در واحدهای تولیدی، پیگیری طرح‌های فناورانه و حضور پررنگ در رقابت ملی جایزه نوآوری صنعت پتروشیمی (پتروفن ۱۴۰۴)، از جلوه‌های همین رویکرد تحولی است. پتروشیمی جم با معرفی چندین طرح خلاقانه در حوزه‌های فرایندی و مدیریتی، در تلاش است تا پیوند میان دانش فنی و کار صنعتی را به‌صورت پایدار تقویت کند.

در این مسیر، آموزش نیز به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی این پتروشیمی برای توسعه در دستور کار قرار گرفته است تا جایی که امروز پتروشیمی جم ازجمله شرکت‌های پیشگام منطقه پارس جنوبی در حوزه آموزش به‌شمار می‌رود؛ چراکه این شرکت، آموزش را نه یک فعالیت جانبی، بلکه سرفصل کلیدی پیشرفت اصولی و ماندگار می‌داند. بر همین اساس، برگزاری منظم کارگاه‌های تخصصی و دوره‌های مهارتی در بخش‌های مختلف با حضور مدرسان برجسته و متخصصان کارآزموده، به فرهنگی دائمی در ساختار سازمانی جم تبدیل‌شده است.

اهمیت این رویکرد آموزشی در این است که به تقویت بنیه علمی نیروهای شرکت و ارتقای سطح دانش عملی آنان منجر می‌شود. به همین دلیل، آموزش در جم صرفا انتقال تجربه نیست، بلکه فرایندی هدفمند برای به‌روزسازی مهارت‌ها، ارتقای ایمنی کار و افزایش بهره‌وری عملیاتی است؛ سرمایه‌گذاری بلندمدتی که به تثبیت جایگاه شرکت در رقابت‌های صنعتی کمک کرده و آینده صنعت را بر پایه تخصص نیروهای داخلی استوار ساخته است.

افزون بر این، سیاست‌های جاری شرکت در زمینه کاهش آثار زیست‌محیطی، مدیریت انرژی و ارتقای استانداردهای ایمنی، نشانه‌ای از نگاه متوازن و مسئولیت‌پذیر آن در برابر جامعه و محیط پیرامون است؛ رویکردی که با پرهیز از شعار و تمرکز بر اجرا، جم را در جایگاه یکی از مجموعه‌های پیشرو و اثرگذار صنعت پتروشیمی کشور تثبیت کرده است.

این نگاه مسئولانه اما تنها به محدوده مجتمع صنعتی در عسلویه محدود نمی‌شود؛ بلکه در گستره‌ای وسیع‌تر به حفاظت از زیست‌بوم‌های پیرامونی نیز تسری یافته است. از جمله جلوه‌های ملموس این رویکرد، ادامه حمایت پتروشیمی جم از زیست‌بوم آهوان جبیر و پارک ملی دریایی نای‌بند است؛ تلاشی که نشان می‌دهد توسعه پایدار در نگاه جم، صرفاً رشد تولید و صادرات نیست، بلکه هم‌زیستی سازنده میان صنعت و طبیعت را هدف گرفته است.

در تداوم همین رویکرد، روز ۲۰ آبان ۱۴۰۴ شاهد گام تازه‌ای در مسیر مسئولیت‌پذیری اجتماعی جم بودیم؛ جایی که شرکت پتروشیمی جم و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر، تفاهم‌نامه همکاری برای صیانت از پارک ملی دریایی نای‌بند را تمدید کردند.

در این تفاهم‌نامه که میان امیر اکبری، مدیرعامل شرکت پتروشیمی جم و عبدالرحمن مرادزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر به امضا رسید، محورهایی چون مدیریت و راهبری سایت جبیر، حفاظت از زیست‌بوم‌های حساس ساحلی، گسترش فرهنگ زیست‌محیطی، آموزش و توانمندسازی جوامع محلی و اجرای طرح‌های پژوهشی و فرهنگی در محدوده پارک ملی نای‌بند مورد تأکید قرار گرفت. با امضای این سند همکاری، فصل تازه‌ای از هم‌افزایی میان بخش صنعت و نهادهای حاکمیتی در راستای حفاظت از یکی از منحصربه‌فردترین زیستگاه‌های دریایی خلیج‌فارس گشوده شد؛ اما همان‌گونه که رویکرد زیست‌محیطی جم بر پایه توسعه پایدار شکل‌گرفته، حرکت این شرکت در حوزه تولید و بازارهای جهانی پلیمر نیز از همین منطق اصولی پیروی می‌کند. در واقع، جم تولید را نه صرفا به‌منزله افزایش ظرفیت، بلکه به‌عنوان راهبردی کلان برای تقویت جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای و جهانی صنعت پتروشیمی تعریف کرده است.

در این راستا، اکبری با تکیه‌بر سازوکارهای نوآورانه و کارشناسی شده، برنامه گسترده‌ای را برای ارتقای کمی و کیفی واحدهای تولیدی، به‌ویژه واحد الفین در دستور کار قرار داده است؛ طرحی که هدف آن، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های انرژی و دستیابی به استانداردهای جهانی در تولید محصولات پایه پلیمری است.

به‌تازگی نیز این رویکرد با اجرای فاز اصلاحی در بخشی از خطوط تولید الفین، به مرحله تازه‌ای رسیده و نتایج اولیه آن نشان از افزایش راندمان عملیاتی و بهبود شاخص‌های کیفی محصولات خروجی دارد؛ دستاوردی که می‌تواند فصل جدیدی در رقابت پتروشیمی جم با تولیدکنندگان بزرگ منطقه خلیج‌فارس رقم بزند و نقش این شرکت را به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه صادرات محصولات پلیمری کشور، بیش‌ازپیش تثبیت کند.

به گفته برخی از کارشناسان حوزه انرژی، پتروشیمی جم با اجرای پروژه‌ اصلاح بخش گرم واحد الفین موفق شده ضمن کاهش چشمگیر گرفتگی تجهیزات و پساب‌های صنعتی، الگوی تازه‌ای از مدیریت داده محور و توسعه‌ پایدار را به نمایش بگذارد. این موفقیت به گفته‌ مدیرعامل شرکت، نتیجه‌ اتصال مؤثر میان پژوهش، مهندسی و عملیات و نماد بلوغ علمی و صنعتی در مسیر بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته است.

به نقل از روابط‌عمومی و امور بین‌الملل شرکت پتروشیمی جم، مدیرعامل این شرکت اجرای طرح جامع اصلاح فرایند در بخش گرم واحد الفین را یکی از گام‌های بنیادین در ارتقای بهره‌وری و پایداری تولید دانست و تأکید کرد که این واحد، به‌عنوان قلب تپنده‌ مجتمع، نقشی مستقیم در ظرفیت عملیاتی و کیفیت محصولات دارد.

به گفته اکبری، اجرای اصلاحات ساختاری، پاسخی علمی به چالش‌های رسوب‌گذاری و گرفتگی تجهیزات محسوب می‌شود و با نگاهی بلندمدت به پایداری فرایند و کاهش هزینه‌های تولید طراحی‌شده است.

وی با اشاره به همکاری نزدیک واحدهای پژوهش و فناوری، مهندسی فرایند و بهره‌برداری افزود: مطالعات دقیق برای شناخت مکانیزم‌های تشکیل رسوبات و تحلیل نقاط حساس تجهیزاتی انجام شد و پس از مرحله‌ آزمایشگاهی، اصلاحات فرایندی در مقیاس صنعتی و تحت پایش هوشمند داده محور اجرا شد.

مدیرعامل پتروشیمی جم، نتیجه‌ این تلاش را کاهش ۶۰ تا ۸۰ درصدی گرفتگی تجهیزات، کاهش حدود ۶۵ درصدی حجم پساب تارواتر و افزایش چشمگیر بازدهی مبدل‌های حرارتی اعلام کرد و آن را نمادی از کار دانشی، منضبط و مبتنی بر تحلیل علمی دانست.

اکبری سپس با تشریح چشم‌انداز مدیریتی پروژه، تصریح کرد: موفقیت آن حاصل استقرار الگوی مدیریت مبتنی بر داده و هوش فرایندی است؛ مدلی که بر پایه‌ سرمایه‌گذاری هدفمند در پژوهش‌های کاربردی و ایجاد حلقه‌ یکپارچه میان تحقیق، مهندسی و عملیات بناشده است. به باور وی، این ساختار مدیریتی توانسته نوآوری‌های علمی را به عملکرد اقتصادی و صنعتی ملموس تبدیل کند و اکنون به‌عنوان الگویی ملی برای سایر شرکت‌های پتروشیمی کشور مطرح است.

وی، توسعه صنعتی مسئولانه را محور راهبردی تصمیمات مدیریتی دانست و افزود: افزایش بهره‌وری برای ما تنها هدف اقتصادی نیست، بلکه ماموریت اخلاقی و زیست‌محیطی شرکت است. هر اصلاح فنی باید به کاهش پیامدهای محیط‌زیستی و مصرف منابع طبیعی منجر شود، زیرا رشد پایدار بدون تعهد زیست‌محیطی معنا ندارد.

اکبری همچنین از آغاز روند ثبت پتنت بین‌المللی برای فناوری حاصل از این پروژه خبر داد و گفت: این طرح به دلیل نوآوری‌ بالای خود در فهرست نامزدهای جوایز تخصصی صنعت پتروشیمی قرار گرفته است.

افزون بر این طرح، مدیرعامل پتروشیمی جم از موفقیت این شرکت در اجرای یک‌ پروژه ارزشمند در تقویت توان داخلی کشور در حوزه خالص‌سازی هیدروژن و توسعه فناوری‌های پیشرفته صنعت پتروشیمی نیز خبر داد و دراین‌باره گفت: با همکاری دانشگاه خلیج‌فارس بومی‌سازی شبیه‌ساز تخصصی ارزیابی جاذب‌های PSA در پتروشیمی جم محقق شد.

اکبری با اشاره چالش‌های حوزه پتروشیمی‌ها و توان مهندسان ایرانی در حل آن بیان کرد: شرکت پتروشیمی جم با اتکا به توانمندی‌های علمی و مهندسی نیروهای متخصص خود و در چارچوب همکاری‌های پژوهشی با دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر، موفق به توسعه و بومی‌سازی شبیه‌ساز تخصصی ارزیابی عملکرد جاذب‌های واحد PSA (فرایند صنعتی خالص‌سازی و جداسازی گازها) شد.

وی با اشاره به نقش هیدروژن در فرایندهای پتروشیمی و لزوم خالص‌سازی آن تصریح کرد: عملکرد جاذب‌های PSA با گذر زمان دچار افت می‌شود و انتخاب جاذب مناسب یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های فنی و اقتصادی واحدهای خالص‌سازی گاز است. تا پیش از این، صنعت ایران به شبیه‌سازهای خارجی یا اطلاعات لایسنسورها وابسته بود و امکان ارزیابی واقعی جاذب‌های مختلف را نداشت.

مدیرعامل پتروشیمی جم با بیان اینکه این دستاورد برای نخستین‌بار در کشور، امکان مدل‌سازی، تحلیل و مقایسه عملکرد جاذب‌های پیشنهادی تأمین‌کنندگان مختلف را تحت شرایط واقعی عملیاتی و متناسب با چیدمان بسترهای جذب فراهم می‌سازد، گفت: این شبیه‌ساز به مهندسان اجازه می‌دهد قبل از نصب جاذب در واحد واقعی، عملکرد آن را در شرایط واقعی فرایندی پیش‌بینی کنند.

اکبری ادامه داد: این شبیه‌ساز اختصاصی، نتیجه مطالعات گسترده در زمینه شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر افت عملکرد بسترهای جذب در واحد خالص‌سازی هیدروژن است و در کنار اجرای مجموعه‌ای از تست‌های Characterization روی جاذب‌ها، پایه‌ای مطمئن برای تدوین دانش فنی بومی ارزیابی فنی جاذب‌ها پیش از بهره‌برداری واقعی در تجهیزات PSA به شمار می‌رود. این رویکرد امکان بررسی فنی جاذب‌های جدید معرفی‌شده از سوی لایسنسورها یا سنجش قابلیت جایگزینی آن‌ها با محصولات سایر تولیدکنندگان را در شرایطی ایمن و کم‌هزینه فراهم کرده است.

وی افزود: در جریان انجام این پروژه، چندین کارگاه تخصصی علمی برگزار و دستورالعمل‌های کاربردی در حوزه‌هایی نظیر روش‌های احیا و بهبود عملکرد بسترها، تحلیل دقیق خواص جاذب‌ها و ارزیابی تأثیر چیدمان بستر بر فرایند جذب و دفع تهیه و ارائه شد. این مجموعه دانش، به‌عنوان مرجعی عملیاتی برای ارتقای راندمان واحد PSA مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

مدیرعامل پتروشیمی جم ادامه داد: همچنین حاصل دستاوردهای علمی این پروژه در یکی از معتبرترین ژورنال‌های بین‌المللی در حال چاپ است که پس از نهایی شدن، جزئیات آن از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت منتشر خواهد شد.