رویدادی از جنس هدف و آموزش

بامداد جنوب_الهام بهروزی

«نون» رویدادی است که در جنوب استان بوشهر بر پایه ابتکار و دغدغه تعدادی از روزنامه‌گاران و کنشگران رسانه‌ای با حمایت خانه مطبوعات استان بوشهر و تعامل سازنده صنایع پتروشیمی منطقه پارس جنوبی در سال ۱۴۰۲ پا به عرصه گذاشت. این رویداد در نخستین دوره خود با تمرکز بر صنعت نفت و گاز در جنوب استان فراخوان داد که با استقبال چشمگیر جامعه رسانه بوشهر مواجه شد.

در این دوره، یونس شکرخواه، پدر روزنامه‌نگاری آنلاین ایران که یکی از مدرسان کارگاه‌های آموزشی این رویداد نوپا در سپهر رسانه‌ای جنوب کشور بود، «نون» را یک حرکت جریان‌ساز در عرصه رسانه ایران توصیف کرد و خود به همراهان جدی آن مبدل شد. بی‌شک این همراهی گواهی بر حرفه‌ای‌بودن و تراز اول بودن این رویداد است؛ رویدادی که در کنار جریان‌سازی، از ارتقای سواد رسانه‌ای و به‌روز‌رسانی آموزه‌ها و دانش خبرنگاری و روزنامه‌نگاری در این منطقه غفلت نورزیده است، به‌طوری که در هر سه‌ دوره‌ای که برگزار شده، کارگاه‌های تخصصی با حضور اساتید برجسته روزنامه‌نگاری کشور نظیر استاد یونس شکرخواه، استاد فریدون صدیقی، مریم سلیمی، رضا غبیشاوی، مهرداد خدیر و استاد مجید رضاییان در ژانرهای متنوع خبری و رسانه‌ای طراحی و اجرایی شده است.

این کارگاه‌ها که با مشارکت خانه مطبوعات استان و صنعت پتروشیمی منطقه پارس جنوبی برگزار شده‌اند، در شرایطی که نهادهای فرهنگی استان و متولی حوزه رسانه از آموزش و به‌روزرسانی منظم آموزه‌های جامعه خبری استان بازمانده است، نقش موثری در کیفی‌بخشی تولیدات رسانه‌ای این منطقه ایفا کرده است.

بدیهی است که «آموزش» در روزنامه‌نگاری و خبرنگاری، همچون سایر رشته‌ها و حوزه‌های تخصصی، اصلی بنیادین و ضرورتی انکارناپذیر است؛ عنصری که با اتکای به آن می‌توان به تحلیل‌ها و تفسیرهای عمیق‌تر، تاثیرگذاری بیشتر و تبدیل داده‌ها و اطلاعات خام به متون پخته، حرفه‌ای و موثر در فضای رسانه‌ای امروز دست یافت. همین توجه ویژه رویداد رسانه‌ای «نون» به حوزه آموزش جامعه خبری استان باعث شد که صنایع پتروشیمی به‌ویژه هلدینگ خلیج فارس که به مبحث آموزش تاکید ویژه‌ای دارد، به حامیان و مشوقان این رویداد مبدل شوند؛ چراکه مدیران ارشد این هلدینگ، آموزش را ابزاری قدرتمند برای رسیدن به توسعه متوازن و پایدار در این منطقه استراتژیک می‌دانند.

خوشبختانه استمرار برگزاری این دوره‌ها با محوریت توانمندسازی حرفه‌ای خبرنگاران و به‌روزرسانی دانش آن‌ها در حوزه‌های جدید رسانه‌ای، زمینه‌ساز شکل‌گیری گفتمانی نو در میان فعالان رسانه‌ای استان شده است؛ گفتمانی که بر مبنای آگاهی، سواد داده‌محور، اخلاق حرفه‌ای و نگاه تحلیلی به رویدادها استوار شده است.

همچنین، تعامل سازنده میان اساتید برجسته ملی و روزنامه‌نگاران محلی در این دوره‌ها، زمینه‌ای برای انتقال تجربه‌های ارزشمند، افزایش هم‌افزایی فکری و شکل‌گیری شبکه‌ای منسجم از خبرنگاران توانمند در سطح استان شده است. بدون تردید ادامه این مسیر می‌تواند به استانداردسازی فعالیت‌های رسانه‌ای و ارتقای کیفیت تولید محتوا در رسانه‌های محلی بینجامد.

بی‌تردید در کنار آموزش حرفه‌ای و تخصصی و ایجاد رقابت سالم میان رسانه‌ها و خبرنگاران و روزنامه‌نگاران جنوبی، توجه ویژه رویداد رسانه‌ای «نون» به انتخاب هوشمندانه سوژه‌ها و محورهای موضوعی کارشناسی‌شده و روزآمد که همسو با سیاست‌گذاری‌های کلان دولت و نیازهای واقعی کشور در عرصه رسانه است، سبب شده تا جریانی تاثیرگذار در باب این موضوعات در رسانه‌های بومی شکل گیرد. این جریان نه‌تنها ظرفیت تحلیل و گفت‌وگوی تخصصی را در میان فعالان رسانه‌ای استان افزایش داده، بلکه به الگویی کارامد برای تولید محتوای هدفمند، مبتنی‌بر مسئله و نیازمحور در منطقه تبدیل شده است.

حال «نون» توانسته پیوند میان آموزش و تجربه‌ واقعی کار رسانه‌ای را برقرار کند؛ به گونه‌ای که هر کارگاه آن به بستری برای شکوفایی ایده‌های تازه و بازآفرینی ارزش‌های حرفه‌ای رسانه در رسانه‌های محلی و بومی تبدیل شده است که استمرار این حرکت آگاهانه، مسیر رشد کیفی رسانه‌های استان را هموارتر کرده است.

این رویداد در نخستین دوره بر حوزه‌ صنعت متمرکز شد؛ در دومین دوره، محور خود را بر گردشگری قرار داد و در سومین «نون»، بر اقتصاد دریامحور که مورد تأکید و سفارش مقام معظم رهبری و از اولویت‌های دولت چهاردهم است، استوار شد. این رویکرد سبب شد تا بخشی از تولیدات رسانه‌های بومی، به‌صورت ناگزیر در مسیر اقتصاد دریامحور و زیرشاخه‌های گوناگون آن در گستره‌ پنج استان جنوبی؛ فارس، سیستان‌ و بلوچستان، بوشهر، هرمزگان و خوزستان شکل بگیرد؛ استان‌هایی که زیست مردمان‌شان به‌نوعی با زندگی ملوانی و دریا گره خورده است. این تولیدات، عموماً با آگاهی و اشراف به موضوعات انتخابی و از رهگذر بررسی مهم‌ترین چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این حوزه در مناطق متبوع خود پدید آمدند. همین موضوع‌محوری این رویداد موجب شده تا امروز، بسیاری از اساتید برجسته روزنامه‌نگاری کشور آن را رویدادی منحصربه‌فرد و الگویی برای دیگر رویدادهای رسانه‌ای کشوری بدانند.

در این رابطه، مریم سلیمی که سابقه تدریس کارگاه‌های آموزشی اینفوگرافیک و عکس خبری و همچنین داوری بخش تصویری این رویداد را در دوره‌های دوم و سوم برعهده دارد، بر این باور است که «نون» می‌تواند با تداوم و توسعه چتر فعالیت خود، به الگویی برای سایر جشنواره‌های رسانه‌ای در ایران تبدیل شود.

این نویسنده و مدرس روزنامه‌نگاری در ادامه با بیان اینکه تداوم رویداد نون به ایجاد فضای رقابتی برای تولید آثار حرفه‌ای کمک می‌کند و چارچوب‌های حرفه‌ای را برای فعالان رسانه‌ای مشخص‌تر می‌سازد، گفت: این رویداد به‌عنوان یک حرکت خودجوش استانی، بدون وابستگی به نهادهای دولتی، می‌تواند دستاوردهای بزرگی به همراه داشته باشد. برای تقویت این حرکت، پیشنهاد می‌شود جشنواره با دانشگاه‌ها و مراکز علمی همکاری کند تا تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای به بهبود کیفیت آثار کمک کند. استفاده از مدل SWOT برای آسیب‌شناسی رسانه‌ای استان و به اشتراک گذاشتن نتایج با اداره‌کل فرهنگ وارشاد اسلامی استان، می‌تواند نقاط قوت را پررنگ‌تر و ضعف‌ها را برطرف کند.

به عقیده سلیمی، رویداد نون می‌تواند در جایگاه یک مشاور حرفه‌ای برای بخش رسانه و مطبوعات استان عمل کند. از آقای نوروز‌پور، معاون امور رسانه‌ای و تبلیغات و نیز مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان انتظار می‌رود از تجارب موفق این‌گونه تیم‌های پویا و خودجوش در توسعه فعالیت‌هایشان در مسیر اهداف ارتقایی در حوزه رسانه‌ای حمایت لازم را داشته باشند.

همچنین رضا معتمد که از نویسندگان و روزنامه‌نگاران کهنه‌کار و باتجربه جنوبی است و مدیرمسئول هفته‌نامه «پیغام» است، نقش این رویداد را در حوزه به‌روزرسانی آموزه‎‌های جامعه خبری جنوب موثر دانست و در این باره گفت: نقش این رویداد در بعد آموزشی و دانش‌افزایی روزنامه‌نگاران به احتمال فراوان مطلوب خواهد بود، به‌خصوص که اگر بر جنبه‌های آموزشی این رویداد نیز تأکید شود ‌و شرکت‌کنندگان در رویداد، فرصت داشته باشند در کارگاه‌های آموزشی از دانش و تجربه استادان حرفه روزنامه‌نگاری بهره‌مند شوند.

مهرداد خدیر هم که تجربه تدریس کارگاه آموزشی یادداشت‌نویسی و داوری این رویداد را در دوره‌های اول و دوم دارد، با تحسین انتخاب موضوع اقتصاد دریامحور برای سومین دوره این رویداد، سوژه‌محوری «نون» را نقطه قوت آن دانست و ادامه داد: انتخاب اقتصاد دریامحور به‌عنوان محور موضوعی سومین دوره این رویداد یک انتخاب آگاهانه و مبتنی بر نیاز امروز کشور است؛ چراکه شایسته نیست که جهان ما را بیشتر با کویرها و بیابان‌های‌مان بشناسد تا دریا.

وی تاکید کرد: رویکرد و کیفیت رسانه‌ای «نون» سال به سال بهتر شده، خاصه این‌که گستره آن در هر دوره گسترده‌تر شده است. خوشبختانه سال قبل هم با گشایش نسبی فضا شاهد ارائه آثار کیفی‌تر و متنوع‌تری بودیم چندان که فضای مراسم اختتامیه ۱۴۰۳ از هر حیث بازتر و بهتر از ۱۴۰۲ بود و امید می‌رود در ۱۴۰۴ شاهد به ثمر نشستن نهال‌هایی باشیم که در این فاصله غرس شدند.

همان‌طور که خدیر اشاره کرد، آنچه در کنار سوژه‌محوری، رویداد «نون» را در مدت‌زمان کوتاهی به یکی از رویدادهای تراز اول رسانه‌ای کشور بدل کرده، کیفیت برگزاری و گسترش تدریجی دامنه‌ جغرافیایی آن است؛ رشدی که در هر دوره شاخه و برگ تازه‌تری یافته است.

یونس شکرخواه، پدر روزنامه‌نگاری آنلاین ایران نیز با اینکه این دیدگاه را تائید کرد ولی نقطه تمایز چنین رویدادی را در جریان‌سازی و مطالبه‌گری مبتنی بر شناخت بومی دانست و گفت: هرچه تولید محتوا تخصصی‌تر، بومی‌تر و همسو با نیازهای واقعی منطقه باشد، نتایج پربارتری به دنبال خواهد داشت.

از نگاه وی، مطالبه‌گری زمانی معنا پیدا می‌کند که داده‌های دقیق و باکیفیت در اختیار رسانه‌ها باشد؛ داده‌هایی که هم پشتوانه‌ تحریری خبر و هم تکیه‌گاه تحلیل و نقد سازنده در سطوح نظری باشند. بر پایه‌ این رویکرد، مهم‌ترین ضرورت در فراخوان‌ها و رقابت‌های رسانه‌ای، حرکت از گزارش‌های مناسبتی به سمت «مسئله‌گرایی» و ارائه‌راه‌حل است. آثار برگزیده باید آن دسته از روایت‌هایی باشند که زاویه‌ نگاهشان به مسائل کلان و فراگیر منطقه معطوف است؛ همان چیزی که می‌توان آن را گونه‌ای از روزنامه‌نگاری توسعه دانست.

شکرخواه تاکید کرد: تداوم و هدفمندی چنین رویدادی می‌تواند الگویی تأثیرگذار برای رسانه‌های جنوب کشور باشد. انتخاب موضوع «اقتصاد دریا‌محور» در سومین دوره نیز گواه آن است که «نون» توانسته جهت‌گیری رسانه‌ای را از فردمحوری به موضوع‌محوری تغییر دهد و پرداختن به مسائل بنیادین منطقه را در دستور کار رسانه‌ها قرار دهد.

وی همچنین در ارزیابی عملکرد این رویداد پیشنهاد کرد که علاوه بر برگزاری کارگاه‌های آموزشی خبرنگاری، هر دوره با آسیب‌شناسی دقیق از دوره‌های گذشته، تأثیرگذاری خود را در رسانه‌های محلی بسنجد؛ این‌که کدام موضوعات با اقبال مواجه شده و تا چه اندازه در دستور کار رسانه‌های منطقه باقی مانده‌اند.وی بر این باور است که ارتباط میان کارگاه‌ها و بدنه کارشناسی باید تقویت شود؛ برای نمونه، در دوره‌ای با موضوع «اقتصاد دریامحور» می‌توان از حضور کارشناسان حوزه‌ اقتصاد و دریا بهره گرفت تا مباحث و تحلیل‌های آنان به «خوراک خبری و تحلیلی» برای رسانه‌ها تبدیل شود.

بدون تردید چنین نگرشی، نه‌تنها مسیر رشد حرفه‌ای خبرنگاران را تقویت می‌کند، بلکه «نون» را به محفلی بدل می‌سازد که در آن آموزش، تجربه و تحلیل درهم‌تنیده‌اند؛ محلی که در آن رسانه نه تنها بازتاب‌دهنده واقعیت، بلکه مولد تغییر و آگاهی جمعی است.