سپری برای قلب تپنده اقتصاد و امنیت ملی

بامداد جنوب – مریم خوئینی

شاید اصطلاح «پدافند غیرعامل» را بارها شنیده یا خوانده باشید. این مفهوم در زمان جنگ تحمیلی اخیر و بعدازآن، بیش از زمان‌های دیگر به‌کاررفته و اهمیت پیدا کرده است.

 «پدافند غیرعامل» به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که بدون استفاده از نیروی نظامی، به کاهش آسیب‌ها و تلفات در مواجهه با تهدیدات و حملات کمک می‌کند. این نوع پدافند به‌صورت پیشگیرانه و برنامه‌ریزی‌شده به حفاظت از تأسیسات حیاتی، افراد، و زیرساخت‌های کشور در مقابل تهدیدات نظامی و طبیعی می‌پردازد. پدافند غیرعامل نقش مهمی در کاهش تلفات انسانی و اقتصادی در زمان بحران دارد و به‌طورکلی به‌عنوان شبکه حمایتی از پدافند عامل(نظامی) عمل می‌کند.

اقدامات دفاع غیرعامل برای مقابله با تهاجمات دشمن (نظامی و غیرنظامی)، بلاهای طبیعی و انسان‌ساخت و کاهش خسارات ناشی از حملات نظامی دشمن چون: حملات هوایی، زمینی، دریایی و غیرنظامی چون حملات سایبری، جنگ نرم و بلاهای طبیعی مانند طوفان، سیل، زلزله و… غیرطبیعی چون سرقت و… موضوعی بنیادی است که گستره آن، تمامی زیرساخت‌های کلیدی، مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیرنظامی کشور مانند پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها، مجتمع‌های بزرگ صنعتی، مراکز بهداشتی و درمانی، قرارگاه‌ها و مراکز عمده فرماندهی نظامی و تصمیم‌گیری‌های سیاسی، مراکز اصلی مخابراتی و ارتباطی، پل‌های مهم، ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیون، انبارهای عمده مواد غذایی و دارویی، مراکز جمعیتی و …. را در برمی‌گیرد.

کشورهایی که طعم خرابی و خسارات ناشی از جنگ، بلاهای طبیعی و… را چشیده‌اند، برای حفظ سرمایه‌های ملی و منابع حیاتی خود به دفاع غیرعامل به‌صورت ویژه توجه کرده و در راهبردهای دفاعی خود، جایگاه والایی برای آن قائل شده‌اند.

پدافند غیرعامل به‌عنوان یکی از ارکان مهم امنیت ملی، نقش بسزایی در حفظ سلامت و امنیت جامعه ایفا می‌کند. استان بوشهر با توجه به موقعیت استراتژیک خود و وجود تأسیسات حساس و حیاتی، همواره در معرض تهدیدات مختلف است که در همین راستا، برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات پیشگیرانه در حوزه پدافند غیرعامل برای حفاظت از مردم و منابع حیاتی استان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بر همین اساس، در گفت‌وگو با جواد لقمان زاده مدیرکل پدافند غیرعامل استانداری بوشهر، به بررسی وضعیت پدافندی استان پرداخته‌ایم.

وی در این گفت‌وگو به تشریح اقدامات انجام‌شده، چالش‌ها و چشم‌اندازهای پیش رو پرداخته و از اهمیت ارتقای آمادگی‌های دفاعی و امنیتی در برابر تهدیدات نوین سخن گفت و تاکید کرد که دستورالعمل‌های سازمان پدافند غیرعامل کشور، به‌طور کامل و دقیق در استان بوشهر اجرا می‌شوند.

مدیرکل پدافند غیرعامل استانداری بوشهر ابتدا به این نکته اشاره می‌کند که پدافند غیرعامل مجموعه‌ای از اقدامات غیرمسلحانه است که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات و حوادث احتمالی می‌شود که این رویکرد، بر اصول پیشگیرانه و محافظت از زیرساخت‌ها، جمعیت و منابع تاکید دارد و در شرایط کنونی از جایگاه ویژه‌ای در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور برخوردار است.

موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیک بوشهر

او تاکید می‌کند: در استان بوشهر به دلیل موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیک در کنار آب‌های خلیج‌فارس، وجود تاسیسات حیاتی و زیرساخت‌های کلان انرژی نظیر نیروگاه اتمی بوشهر، پایانه‌های نفتی و گازی و بندرهای مهم تجاری و اقتصادی، از حساسیت و اهمیت بالایی در برابر تهدیدات متصور (اعم از نظامی، سایبری، تروریستی) و بلایای طبیعی (مانند زلزله، سونامی، سیل) برخوردار است که این ویژگی‌ها، لزوم توجه ویژه به مقوله پدافند غیرعامل را در این استان دوچندان می‌سازد.

مدیرکل پدافند غیرعامل استانداری بوشهر با بیان اینکه حفظ عملکرد پایدار این تاسیسات و تضمین امنیت جانی و مالی شهروندان، مستلزم برنامه‌ریزی جامع و اجرای دقیق تدابیر پدافند غیرعامل است، می‌گوید: در راستای تحقق اهداف پدافند غیرعامل و کاهش آسیب‌پذیری‌ها، اقدامات و راهبردهایی در استان مدنظر قرار گرفته و به اجرا درآمده است؛ اقداماتی نظیر مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی زیرساخت‌های حیاتی و حساس، آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی، تدوین و بازنگری طرح‌های جامع مدیریت بحران، تنوع‌بخشی و پراکنده‌سازی جغرافیایی و تامین منابع پشتیبان و اضطراری همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و سایبری.

لقمان‌زاده، پدافند غیرعامل را در استان بوشهر نه‌تنها یک ضرورت دفاعی، بلکه یک راهبرد توسعه پایدار می‌داند که امنیت، پایداری و تاب‌آوری استان را در برابر چالش‌های پیش‌رو تضمین می‌کند.

او تاکید می‌کند: استمرار در اجرای برنامه‌های مدون، ارتقاء مستمر سطح آمادگی‌ها و همکاری‌های بین‌بخشی، از الزامات اساسی برای صیانت از دستاوردها و حراست از منافع ملی در این خطه حساس از کشور است.

پدافند غیرعامل و مدیریت شرایط جنگی

مدیرکل پدافند غیرعامل استان بوشهر در پاسخ به این سوال که در آن ۱۲ روز جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه کشورمان، در بوشهر چه گذشت؟، می‌گوید: در این دوران حساس، اداره کل پدافند غیرعامل، در چارچوب سیاست‌های دولت وفاق ملی، دستورالعمل‌های سازمان پدافند غیرعامل کشور و نیز خط‌مشی‌های ارائه‌شده از سوی استاندار، اقدام‌های قابل‌توجهی انجام داد‌ که نقش حیاتی در مدیریت بحران و افزایش تاب‌آوری استان ایفا کرد.

لقمان‌زاده با تاکید بر اینکه جنگ ۱۲ روزه فراتر از یک نزاع نظامی، فرصتی برای ظهور همدلی، اتحاد و همبستگی ملی نیز فراهم کرد، ادامه می‌دهد: در شرایط سخت، مردم از تمام اقشار جامعه برای دفاع از کشور و حفظ تمامیت ارضی در کنار هم ایستادند. این همبستگی میان قومیت‌ها و اقشار مختلف، روحیه ملی‌گرایی را تقویت کرد و حس همدلی و مسئولیت‌پذیری را در بین مردم افزایش داد. بسیاری از ایرانیان در این دوران، با فداکاری و ایثار به یاری یکدیگر شتافتند و این تجارب سخت، باعث شکل‌گیری فرهنگ مقاومت و اتحاد میان مردم شد. این اتحاد نه‌تنها به‌عنوان یک پاسخ به تنش‌های خارجی، بلکه به‌عنوان یک عامل مهم در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید.

وی معتقد است: در جنگ ۱۲ روزه مشخص شد دشمنان به دنبال ضربه زدن به زیرساخت‌ها و ایجاد جنگ روانی برای برهم زدن آرامش مردم هستند. بنابراین اقدامات تامینی در خصوص تامین امنیت سایبری و طرح‌‌های زیرساختی و دولتی، الزامی است و ضرورت دارد در تهیه طرح‌های جامع، ملاحظات پدافند غیرعامل رعایت و دقت لازم انجام شود.

پدافند غیرعامل اصل اساسی در حفظ امنیت

مدیرکل پدافند غیرعامل استان بوشهر با اشاره به اینکه پدافند غیرعامل به‌عنوان یک اصل اساسی در حفظ امنیت و پایداری کشور، نیازمند هماهنگی و همکاری مستمر بین تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط است، تاکید می‌کند در استان بوشهر سطح مطلوبی از هماهنگی و تعامل سازنده میان دستگاه‌های نظامی، انتظامی، امنیتی و اجرایی در حوزه پدافند غیرعامل وجود دارد. این هماهنگی، که در سایه درک مشترک از تهدیدات و اهداف پدافند غیرعامل شکل گرفته، منجر به هم‌افزایی و افزایش کارآمدی اقدامات پیشگیرانه و مقابله‌ای شده است.

لقمان‌زاده می‌گوید: دستورالعمل‌های سازمان پدافند غیرعامل کشور به طور کامل و دقیق در استان بوشهر اجرایی می‌شوند و تمامی دستگاه‌ها با جدیت نسبت به اجرای وظایف و مسئولیت‌های محوله اقدام می‌کنند.

او با تشکر از استاندار به‌عنوان رئیس شورای پدافند غیرعامل استان، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری به‌عنوان جانشین این شورا، اعضای شورای تامین استان و همه مدیران دستگاه‌های اجرایی استان می‌گوید: برگزاری منظم جلسات کارگروه‌های تخصصی، انجام رزمایش‌های مشترک و تبادل اطلاعات به‌موقع، ازجمله سازوکارهای موثر در حفظ و ارتقاء هماهنگی است. همچنین تلاش‌های صورت گرفته درزمینه آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی نقش بسزایی در افزایش آگاهی و مشارکت مردم در برنامه‌های پدافند غیرعامل داشته است.