تولید هر کیلوگرم خرما ۴ هزار لیتر آب مصرف می‌کند

بامداد جنوب: ایران طی دو دهه اخیر با بحرانی کم‌سابقه در حوزه منابع آب مواجه شده است؛ بحرانی که نتیجه ترکیبی از کاهش بارش‌ها، افزایش دما، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و نبود الگوی صحیح مصرف است. در این میان، خشکسالی‌های پیاپی نه‌تنها اکوسیستم‌های طبیعی را تهدید کرده، بلکه امنیت غذایی و معیشت میلیون‌ها کشاورز را به خطر انداخته است. استان بوشهر به‌عنوان یکی از مناطق کم‌بارش کشور، نمونه بارزی از این چالش ملی است. بوشهر با اقلیم گرم و خشک، وابستگی بالایی به منابع محدود آبی دارد و بخش عمده آب مصرفی‌اش در بخش کشاورزی استفاده می‌شود. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد آب استان صرف تولید محصولات کشاورزی می‌شود، آن‌هم درحالی‌که برخی از این محصولات، مانند خرما و هندوانه، نیاز آبی بسیار بالایی دارند.

تداوم این وضعیت، بدون تغییر رویکرد جدی، می‌تواند استان را با بحران‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای مواجه کند؛ از کاهش درآمد کشاورزان و مهاجرت روستاییان گرفته تا نابودی اراضی و تشدید بیابان‌زایی. راه برون‌رفت از این چرخه خطرناک، اجرای فوری طرح‌های آبیاری نوین، کشت محصولات کم‌آب‌بر و انتقال کشت سبزی و صیفی به محیط‌های کنترل‌شده است. همچنین مدیریت بهینه آب از طریق تعیین دقیق سهمیه هر دشت و آموزش و حمایت مالی کشاورزان، باید در اولویت قرار گیرد.

بحران آب در بوشهر و ایران تنها یک مسئله فنی نیست؛ بلکه تهدیدی برای پایداری زندگی و اقتصاد است؛ تهدیدی که مهار آن جز با اراده ملی، سرمایه‌گذاری هدفمند و مشارکت واقعی کشاورزان و نهادهای اجرایی امکان‌پذیر نخواهد بود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به کاهش بارش باران و کم‌آبی اجرای طرح‌های آبیاری نوین را راهکار اصلی حل مشکلات آب کشاورزی دانست.

 مرتضی بحرانی ضمن ارائه آماری از میزان مصرف آب محصولات اصلی، به چالش‌های پیش‌روی اجرای الگوی کشت، لزوم توسعه آبیاری نوین و نگرانی‌ها از تبعات اجتماعی کاهش سهمیه آب کشاورزان اشاره کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با تأکید بر لزوم اصلاح الگوی کشت، به مصرف بالای آب در برخی محصولات اشاره کرد و گفت: هر کیلوگرم خرما در استان بین ۴ تا ۸ هزار لیتر آب مصرف می‌کند. این در حالی است که برای تولید هر کیلوگرم گندم حدود ۳ هزار و ۳۰۰ لیتر و برای چغندر قند پاییزه تنها ۹۳ لیتر آب نیاز است.

وی افزود: هندوانه نیز از جمله محصولات با مصرف آب بالاست و شرایط اقلیمی و روش‌های آبیاری سنتی، این ارقام را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. این آمارها، نیاز مبرم به تغییرات اساسی در نوع کشت و شیوه‌های آبیاری را گوشزد می‌کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی بوشهر به جلسات کمیته سازگاری با کم‌آبی اشاره و خاطرنشان کرد: در دو جلسه اخیر، بحث بر روی الگوی کشت و تفکیک دشت‌ها متناسب با آب قابل تخصیص و همچنین انتقال کشت سبزی و صیفی از محیط‌های روباز به سمت محیط‌های بسته در دستور کار قرار گرفت.

وی تصریح کرد: باوجود اقدامات مقدماتی، اجرای کامل این برنامه‌ها منوط به اعلام دقیق آب قابل تخصیص برای هر دشت است تا زمانی که آب قابل تخصیص به تفکیک دشت‌ها اعلام نشود، ما هم نمی‌توانیم حرکتی عملی انجام دهیم.

بحرانی با اشاره به کاهش چشمگیر سهمیه آب کشاورزی پرداخت و اجرای طرح‌های آبیاری نوین را راهکار اصلی کاهش مصرف آب دانست و به قانون برنامه توسعه هفتم اشاره کرد و افزود: در این برنامه بر استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری و کاهش برداشت آب از منابع زیرزمینی تأکید شده است.

وی افزود: هدف ما رسیدن به کاهش مصرف با اجرای آبیاری نوین در حدود یک‌هزار هکتار اراضی زراعی است، با تعامل با وزارت جهاد کشاورزی، در تلاشیم تا کشت‌های غیرضروری را متوقف یا کاهش دهیم تا تخصیص آب نهایی مشخص شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر وضعیت نخیلات دشتستان و آب‌پخش را مورد اشاره قرار داد و این مناطق را به‌عنوان قطب‌های اصلی تولید خرما در استان بوشهر و گفت: دشتی و دشتستان محور اصلی اجرای الگوها هستند. ما به تفکیک دقیق دشت‌ها بر اساس آب قابل تخصیص نیاز داریم تا بتوانیم برنامه‌ریزی‌های لازم را برای نخیلات این مناطق که مصرف آب بالایی دارند، انجام دهیم.

در مجموع، استان بوشهر با چالش‌های پیچیده‌ای در مدیریت منابع آب کشاورزی روبروست که نیازمند همکاری بین‌بخشی و برنامه‌ریزی دقیق برای جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی است.