مردم از خرید شیر می‌ترسند!

بامدادجنوب_داود علیزاده

در هفته‌هایی که نگاه افکار عمومی به تابلوی صرافی‌ها و طلافروشی‌ها دوخته‌شده و هر روز با ثبت رکوردهای تازه قیمت‌ها مواجه است، بازار مواد غذایی نیز در برخی اقلام هم‌زمان مسیر افزایشی مشابهی را تجربه کرده و با جهش‌هایی معنادار، فشار مضاعفی را بر سبد مصرفی خانوارها وارد کرده است. در این میان جهش قیمتی برنج، تخم‌مرغ و لبنیات بیشتر از مابقی، مصرف‌کنندگان را شوکه کرد تا جایی که در کمتر از یک هفته برنج وارداتی با افزایش ۱۵۰ درصدی بازیگر اصلی سفره‌های ایرانی را تهدید کرد و در ادامه مرغ و تخم‌مرغ با افزایش ۹۰ درصدی سبدغذایی را تحت‌فشار قرار داد و در نهایت جهش قیمتی محصولات لبنی، نان و ماست فقیرانه را هم به طرز شگفت‌انگیزی لاکچری کرد.

رصد اخبار نشان می‌دهد با اعلام رسمی خبر حذف ارز ترجیحی برای برنج؛ دیگر قیمت این محصول برگشتی به عقب نداشته باشد. وضعیت نهاده‌های دامی و به‌تبع آن سیگنالی که از بازار ارز می‌گیرد نشان می‌دهد برای مواد پروتئینی همچون مرغ و تخم‌مرغ هم نمی‌توان تعدیل قیمتی متصور شد؛ اگرچه تولید شیر نیز از این مؤلفه‌های یادشده مصون نیست؛ بااین‌حال برای لبنیات روز گذشته جلسه‌ای تشکیل‌شده است و نرخ‌های جدیدی برای ۴ محصول اصلی اعلام‌شده است.

محمدرضا عارف – معاون اول رئیس‌جمهور- در این جلسه در مورد بازار محصولات لبنی بیان کرده است: در مورد لبنیات گله‌مند هستیم. برای کاهش قیمت پیشنهادشده که صادرات شیر خشک را ممنوع کنیم. اگر قیمت‌ها داوطلبانه اصلاح نشود این حداقل کاری است که انجام می‌دهیم. ما اهرم‌های قانونی و حاکمیتی داریم که در شرایط لازم می‌توانیم از آن استفاده کنیم ولی بنای ما این نیست که از این اهرم‌ها و برخوردهای دادگاهی که گاهی لازم است استفاده کنیم. خود تولیدکنندگان شیر رعایت کرده و قیمت لبنیات را متعادل کنند تا گله‌های مردم رفع شده و بتوانند لبنیات را باقیمت مناسب تهیه کنند.

خروجی جلسه تنظیم بازار اعلام نرخ برای چهار محصول بود که در ادامه گزارش به آن اشاره خواهد شد. بااین‌حال بررسی مصوبات رسمی قیمت‌گذاری محصولات لبنی در بازه سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ نشان می‌دهد قیمت اقلام اصلی سبد لبنی خانوار، شامل شیر، ماست و پنیر، طی این چهار سال رشد قابل‌توجهی داشته و در برخی موارد بیش از دو و نیم برابر شده است. این افزایش‌ها، به‌ویژه از سال ۱۴۰۳ به ۱۴۰۴، شتاب بیشتری گرفته و فشار مستقیم‌تری بر هزینه خانوارها وارد کرده است.

در سال ۱۴۰۱، نرخ مصوب فروش شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی با ۱.۵ درصد چربی ۱۵ هزار تومان و شیر بطری یک لیتری ۱۸ هزار تومان تعیین شد. پنیر UF ۴۰۰ گرمی نسبتاً چرب نیز ۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان و ماست دبه ۲.۵ کیلویی ۴۹ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده بود. این ارقام مبنای رسمی مقایسه سال‌های بعد محسوب می‌شوند.

در سال ۱۴۰۲، نخستین موج افزایش قیمت‌ها ثبت شد. قیمت شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی به ۱۸ هزار تومان و شیر بطری یک لیتری به ۲۱ هزار و ۶۰۰ تومان رسید که افزایشی ۲۰ درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. پنیر UF ۴۰۰ گرمی باقیمت ۴۴ هزار و ۴۰۰ تومان عرضه شد که نسبت به ۱۴۰۱ حدود ۱۸ درصد افزایش داشت. ماست دبه ۲.۵ کیلویی نیز به ۵۹ هزار و ۷۶۰ تومان رسید و رشدی حدود ۲۱ درصدی را تجربه کرد. در این سال، رشد قیمت‌ها عمدتاً محدود و تدریجی بود.

اما در سال ۱۴۰۳، روند افزایش شدت گرفت. قیمت شیر بطری کم‌چرب یک لیتری به ۲۸ هزار تومان و شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی به ۲۳ هزار و ۴۰۰ تومان رسید؛ به‌عبارت‌دیگر، شیر نسبت به ۱۴۰۱ بیش از ۵۵ درصد گران‌تر شد. پنیر UF ۴۰۰ گرمی نیز باقیمت ۵۶ هزار تومان عرضه شد که افزایش نزدیک به ۵۰ درصدی نسبت به سال پایه را نشان می‌دهد. قیمت ماست دبه ۲.۵ کیلویی کم‌چرب به ۷۷ هزار و ۵۰۰ تومان رسید و از مرز ۷۷ درصد رشد نسبت به ۱۴۰۱ عبور کرد.

بیشترین جهش قیمتی در سال ۱۴۰۴ ثبت‌شده است. بر اساس نرخ‌های مصوب، قیمت شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی ۱.۵ درصد چربی به ۳۸ هزار و ۷۰۰ تومان و شیر بطری یک لیتری به ۴۸ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. این ارقام نشان می‌دهد قیمت شیر بطری نسبت به سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۷۰ درصد افزایش‌یافته و حدود ۲.۷ برابر شده است. پنیر UF ۴۰۰ گرمی نیز با نرخ ۹۴ هزار و ۵۰۰ تومان عرضه شد که نسبت به ۱۴۰۱ بیش از ۱۵۰ درصد افزایش قیمت دارد. قیمت ماست دبه ۲ کیلویی نیز به ۱۱۸ هزار تومان رسید که نشان‌دهنده رشد بیش از ۱۳۸ درصدی در چهار سال است.

جمع‌بندی این ارقام نشان می‌دهد طی دوره ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴، محصولات لبنی بین ۲.۳ تا ۲.۷ برابر شده‌اند. بیشترین فشار قیمتی در سال پایانی این بازه زمانی رخ‌داده و شیب افزایشی قیمت‌ها، به‌ویژه در شیر و پنیر، بیانگر تغییر جدی در هزینه تأمین حداقل‌های تغذیه‌ای خانوارها است؛ روندی که آثار آن در سبد معیشت اقشار متوسط و کم‌درآمد بیش از سایر گروه‌ها ملموس خواهد بود.