جم و جم‌پیلن؛ دوقلوهای سودآور پلیمر در سال ۱۴۰۳

بامداد جنوب – الهام بهروزی

تاریخ صنعت ایران با ظهور پتروشیمی‌ها با تحول بزرگی مواجه شد؛ این صنایع مدرن با ایجاد ارزش‌افزوده از منابع نفت و گاز به یکی از ارکان توسعه اقتصادی ایران تبدیل شدند. در این میان، شکل‌گیری و تکمیل منطقه پارس جنوبی در دوران بعد از انقلاب، زمینه‌ را برای ظهور پتروشیمی‌های کوچک و بزرگ در گستره خود فراهم کرد تا جایی که این منطقه امروزه بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پتروشیمی‌های پلیمری، الفینی، یوتیلیتی و… کشور را در خود جای داده که سالانه نقش پررنگی را در ارزآوری و درآمدزایی و رشد اقصادی ایران ایفا می‌کنند. در این نوشتار، درصدد برآمدیم تا گزارشی از وضعیت پتروشیمی‌های پلیمری بورسی مستقر در منطقه پارس جنوبی ارائه شود که در سال گذشته در حوزه تولید و فروش محصولات پلیمر و درآمدزایی چقدر نقش‌آفرینی کرده‌اند.

با نگاهی به گزارش‌های مالی اسفندماه سال ۱۴۰۳، پتروشیمی‌های پلیمری جهش خوبی در فروش، درآمدآفرینی و سوددهی داشته‌اند. این گزارش‌ها نشان می‌دهد که پلیمری‌ها در حوزه تولید به شکل چشمگیری رشد داشته‌اند. به گفته برخی از تحلیل‌گران حوزه انرژی، افزایش حجم تولید و فروش و از طرف دیگر رشد قیمت دلار نیمایی (توافقی فعلی) در یک سال اخیر موجب صعود درآمد تمامی پتروشیمی‌های این گروه شده؛ به طوری که ۱۰ پتروشیمی فعال در این صنعت افزایش درآمد را تجربه کردند.

در این میان، پتروشیمی جم و مارون بیشترین افزایش درآمد و پتروشیمی تندگویان کمترین رشد درآمد را داشتند. در سمت تولید نیز جم پیلن و مارون بیشترین رشد تولید و غدیر بیشترین کاهش تولید را داشتند. طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، شرکت‌های صنعت پلیمر در سال گذشته، در مجموع، ۱۸ میلیون و ۳۸۹ هزار تن تولید کردند که در مقایسه با سال ۱۴۰۲، این بخش حدود ۶.۱ درصد رشد کرده است. این موضوع حجم فروش این صنعت را نیز بالا آورد.

همچنین رشد قیمت دلار نیما (توافقی فعلی) به همراه قیمت محصولات پلیمری در یک سال اخیر موجب افزایش درآمد کل صنعت شده‌است؛ به طوری که درآمد کل صنعت پلیمر از ۲۸۴ هزار و ۴۹۹ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ با رشد ۵۰ درصدی به ۴۲۶ هزار و ۵۳ میلیارد تومان رسیده‌است.

پتروشیمی جم، پردرآمدترین پلیمرساز ایران در سال ۱۴۰۳

آمارها نشان می‌دهد که پتروشیمی جم در سال ۱۴۰۳، موفق شد به درآمد ۷۱ هزار و ۱۹۷ میلیارد تومانی برسد که این رقم در مقایسه با سال ۱۴۰۲، حدود ۶۹ درصد افزایش داشته است. البته باید اشاره شود که درآمد این پتروشیمی در سال جاری نیز در وضعیت صعودی و مطلوبی قرار دارد تا جایی که درآمد این پتروشیمی در سه ماه اول ۱۴۰۴، حدود ۷.۴ هزار میلیارد تومان ثبت شده است که ۶۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است.

همچنین حجم فروش شرکت پتروشیمی جم در بازه زمانی مذکور،  به ۱۵۴ هزار تن رسیده است که ۷ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است. در سال مالی فعلی، این شرکت موفق به تولید ۶۸۰ هزار تن از محصولات خود شده است. مقدار فروش در سال جاری برای این شرکت ۴۵۸ هزار تن می‌باشد و مبلغ فروش عدد ۲۲.۷ هزار میلیارد تومان را ثبت کرده است که ۴۷ درصد رشد نسبت به دوره مشابه سال قبل داشته است. مطابق بودجه هدف تولید ۲.۵۷۸ هزار تن، هدف مقدار فروش ۱.۷۹۶ هزار تن و مبلغ فروش نیز ۸۱.۷ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.

در بخش درآمدزایی، همچنین پس از پتروشیمی‌های جم و مارون، پتروشیمی پارس به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سهامداران پتروشیمی آریاساسول، با افزایش ۵۷ درصدی درآمد در سال ۱۴۰۳ در رتبه سوم ایستاده است. این پتروشیمی در سال مالی ۱۴۰۳ به تولید ۴.۲۹۷،۹۱۲ تن رسیده است که ۶ درصد رشد داشته است. مقدار فروش ۳.۶۸۶،۵۹۷ تن متشکل از ۲.۳۱۰،۴۵۲ تن در داخل و ۱.۳۷۶،۱۴۵ تن صادراتی بوده است و نسبت به سال گذشته شاهد رشد ۳ درصدی هستیم.

مبلغ فروش ۱۰۱ هزار میلیارد تومان متشکل از ۵۷.۷ هزار میلیارد تومان در داخل و ۴۳.۳ هزار میلیارد تومان صادراتی بوده است و نسبت به سال قبل رشد ۵۷ درصدی داشته‌است. بهای تمام‌شده با رشد ۶۰ درصدی حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان بوده است. در نهایت سود ناخالص ۲۰.۷ هزار میلیارد تومان، سود عملیاتی ۱۸.۷ هزار میلیارد تومان، سود خالص ۱۸.۵ هزار میلیارد تومان و سود هر سهم با رشد ۳۹ درصدی، ۳۸۹ ریال حاصل این سال مالی پتروشیمی پارس بوده‌است. این پتروشیمی به‌زودی در مجمع عمومی عادی سالانه خود در تهران عملکرد مالی و برنامه‌های آتی خود را اعلام خواهد کرد.

جم‌پیلن؛ پیشتاز پلیمرسازان در تولید

پتروشیمی جم‌پیلن از میان پلیمرسازان بورسی با افزایش ۱۷.۲ درصدی مقدار تولید، عملکرد درخشانی داشت و رتبه اول «بیشترین افزایش مقدار تولید» را به خود اختصاص داد. افزون بر این، این پتروشیمی در سال ۱۴۰۳، دستاوردهای قابل‌توجهی کسب کرد. پتروشیمی جم‌پیلن در میان شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی، رتبه چهارم اخذ مولفه‌های حاکمیت شرکتی و رتبه دوم افشای اطلاعات و گزارش‌گری پایدار در بورس کالا را به دست آورد. جم پیلن همچنین رتبه دوم میانگین قیمت فروش را کسب کرد.

بیشترین تلاش فروش داخلی از سال ۱۴۰۰ تا کنون با فروش ۲۵۸.۹۱۲ تن انواع محصولات (۲۸درصد از کل سهم بازار کشور) و بیشترین درآمد فروش داخلی از بدو راه‌اندازی شرکت با رقم بی‌سابقه ۱۵۴.۵۶۱ میلیارد ریال (رشد ۴۳درصد نسبت به سال قبل).

این پتروشیمی با تامین حداکثری خوراک و مدیریت بهینه منابع، به رکورد ۲۵۸.۲۸۹ تن تولید دست یافت (رشد ۱۷درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲ و ۱۲درصد بالاتر از برنامه مصوب) و عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده داخلی را از آن خود کرد. دریافت ۲۴۹.۶۴۷ تن خوراک (رشد ۱۶درصد نسبت به سال قبل) و ۱۲۹۳ تن اتیلن (رشد ۳۲درصد) نیز از دیگر دستاوردهای این پتروشیمی بود. همچنین در بخش تولید پتروشیمی‌های پلیمری ایران، پس از جم‌پیلن و مارون، پتروشیمی جم با رشد ۸.۵ درصدی در جایگاه سوم قرار گرفت.

آریاساسول؛ هفتمین پلیمری سودده ایران در سال ۱۴۰۳

پتروشیمی پلیمر آریاساسول دیگر پتروشیمی پارس جنوبی است که در سال گذشته جزء هفت پلیمری سودده ایران شد. طبق آمار اعلام‌شده، سود خالص سال مالی این پتروشیمی در سال ۱۴۰۳، معادل ۱۴۱ هزار میلیارد ریال و سود هر سهم نیز معادل ۱۰،۲۳۸ ریال اعلام شد که نسبت به سال مالی گذشته ۲۷ درصد رشد را نشان داد. مبلغ فروش سال ۱۴۰۳ این شرکت پلیمری با رشد ۴۹ درصدی نسبت به سال گذشته معادل ۵۰۴ هزار میلیارد ریال همراه بود؛ این مبلغ فروش رکورد جدیدی را نمایان کرد.

همچنین در سال ۱۴۰۳، آریاساسول با تولید و فروش ۱.۱۹۵ هزار تن و ۱.۹۶۳ هزار تن انواع محصولات، رکورد تولید و مقدار فروش را به ثبت رساند. طبق آمار اعلام‌شده، این شرکت پتروشیمی در خرداد ۱۴۰۴ با تولید ۱۵۸ هزار تن از محصولات و فروش ۹۳ هزار تن به رشد قابل‌توجهی در فروش محصولات خود دست یافته است.

درآمد آریاساسول در خرداد حدود ۴.۸ هزار میلیارد تومان ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۲۲ درصدی داشته است. در سال مالی فعلی این شرکت موفق به تولید ۴۵۹ هزار تن از محصولات خود شده است. مقدار فروش در سال جاری برای این شرکت ۲۷۳ هزار تن است و مبلغ فروش با ثبت عدد ۱۴.۴ هزار میلیارد تومانی با رشدی نزدیک به ۳۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است. مطابق بودجه، هدف تولید ۱.۸۷۱ هزار تن، هدف مقدار فروش ۱.۱۵۰ هزار تن و مبلغ فروش نیز ۶۳.۴ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.

در پایان این گزارش اشاره می‌شود که پلیمرسازان پارس جنوبی با یکه‌تازی در تولید، فروش و درآمد و سوددهی به عنوان غول‌های پلیمر ایران شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها که شامل پتروشیمی‌ها جم، جم‌پیلن، پارس، آریاساسول و… می‌شوند، نقش مهمی در تأمین نیازهای داخلی کشور و صادرات پلیمر ایفا می‌کنند و با وجود دست به گریبان بودن با چالش‌هایی مانند تحریم، محدودیت‌های انتقال فناوری و نیاز به توسعه زیرساخت‌های صنعتی اما می‌کوشند با توسعه زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی و تمرکز بر تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر نقش ایران را در بازار جهانی پلیمر تقویت کنند. در حال حاضر بازار پلیمر جهان در دستان کشورهای ایالات متحده، چین، آلمان و ژاپن قرار دارد؛ این کشورها با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تولید پلیمرهای پیشرفته و مهندسی‌شده را در اولویت قرار داده‌اند. البته به عقیده کارشناسان حوزه انرژی، ایران می‌تواند با سیاست‌گذاری‌های صحیح و سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های نوین و توسعه صنایع پایین‌دستی، جایگاه خود را در این صنعت تقویت کند. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، حمایت از تولید داخلی و توجه به مسائل زیست‌محیطی، از جمله عواملی هستند که می‌توانند آینده صنعت پلیمر را در ایران و جهان تحت تأثیر قرار دهند.

یکی از چالش‌های ایران در بازار جهانی پلیمر، دسترسی نداشتن به فناورهای نوین برای تولید پلیمرهای خاص و مهندسی‌شده است. درحالی‌که تولید پلیمرهای پایه در کشور با ظرفیت بالا انجام می‌شود؛ اما کمبود فناوری‌های لازم برای تولید پلیمرهای تخصصی باعث شده که برخی صنایع به واردات این مواد وابسته باشند اما توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته می‌تواند این وابستگی را کاهش داده و ارزش افزوده بیشتری برای صنعت پتروشیمی کشور ایجاد کند.