پارس کنگان؛ موتور نوآوری و پیشرفت انرژی ایران

بامداد جنوب – حجت عبداللهی‌پور

منطقه پارس ۲ (پارس کنگان) بخشی از منطقه استراتژیک پارس جنوبی است که در مساحتی به وسعت ۱۶ هزار هکتار با هشت فاز پالایشگاهی و یک طرح LNG طراحی و اجرایی شده است. فازهای ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ و کارخانه (IRAN LNG) در این منطقه برنامه‌ریزی و تعبیه شده است.

این منطقه با توجه به جای دادن صنایع و شرکت‌های مهم صنعتی، نقشی تعیین‌کننده و مهم در توسعه پایدار پارس جنوبی ایفا می‌کند. سیدمحمدعلی موسوی، مدیر منطقه پارس ۲، در این باره می‌گوید: «منطقه پارس ۲ (کنگان) را می‌توان یکی از موتورهای محرک آینده صنعت انرژی ایران دانست. با توجه به موقعیت راهبردی این منطقه و ظرفیت عظیم ذخایر گازی، پیش‌بینی می‌کنیم که نقش آن در تأمین پایدار انرژی کشور و توسعه صنایع پایین‌دستی روزبه‌روز پررنگ‌تر شود.»

در ادامه با موسوی که از نیروهای بومی استان بوشهر و دانش‌آموخته رشته مهندسی برق قدرت (کارشناسی ارشد) و همچنین مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی ارشد است، به‌گفت‌وگو نشستیم. وی که با جذب رسمی در صنعت نفت مشغول به فعالیت شده و بیش از ۱۵ سال سابقه کار در بخش‌های مختلف نفت و گاز کشور را دارد، در این گفت‌وگو هم از پروژه‌های مهم در حال اجرا در منطقه پارس ۲ گفت و هم به چالش‌های فعالیت‌های صنعتی این منطقه و راهکارهایی که برای مدیریت آن‌تدبیر شده اشاره کرد که ماحصل آن در ادامه می‌آید.

نخست بگویید در حال حاضر چه تعداد طرح و پروژه در منطقه پارس ۲ در دست اجراست؟ این پروژه‌ها چقدر به توسعه این منطقه کمک خواهد کرد؟

در منطقه پارس ۲ (کنگان)، مجموعه‌ای از طرح‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای در حال اجراست که هدف اصلی آن‌ها افزایش ظرفیت تولید، بهبود زیرساخت‌های انرژی و تقویت پایدار منطقه است. در حوزه تولید، توسعه واحدهای فرایندی و تکمیلی برای افزایش برداشت از میدان مشترک گازی در دستور کار قرار دارد. همچنین پروژه‌های مرتبط با بهینه‌سازی پالایشگاه‌ها و بهبود راندمان انرژی با جدیت دنبال می‌شوند.

در بخش زیرساختی، احداث تأسیسات جانبی، خطوط انتقال گاز و مایعات گازی، مخازن ذخیره‌سازی و بهبود شبکه‌های پشتیبانی صنعتی و شهری در حال انجام است. از سوی دیگر، پروژه‌های مرتبط با زیست‌محیطی و HSE نیز در دستور کار قرار دارد تا توسعه همگام با حفظ محیط‌زیست و رعایت بالاترین استانداردهای ایمنی صورت گیرد. به‌طور کلی، چشم‌انداز توسعه‌ای پارس ۲ بر مبنای افزایش تولید، تنوع‌بخشی به محصولات پتروشیمی و ارتقای ارزش‌افزوده انرژی ملی تعریف شده است.

آیا در این مسیر با چالشی هم مواجه شده‌اید؟

طبیعی است که مدیریت یک مجموعه بزرگ و راهبردی مانند پارس ۲ کنگان با چالش‌هایی همراه باشد. مهم‌ترین چالش‌های فعلی را می‌توان در چند بخش دسته‌بندی کرد که عبارتند از: نخست، شرایط اقتصادی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها که تأمین تجهیزات، قطعات و فناوری‌های روز را دشوار می‌سازد. با این حال تلاش کرده‌ایم با تکیه بر توان داخلی و همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان، بخش زیادی از این نیازها را بومی‌سازی کنیم.

دوم، مسائل زیست‌محیطی و ضرورت رعایت دقیق استانداردهای HSE در سطح جهانی است که همواره به‌عنوان اولویت اصلی ما مطرح است. سوم، تأمین و حفظ نیروی انسانی متخصص و متعهد در منطقه‌ای عملیاتی و دور از مراکز شهری بزرگ که البته با برنامه‌های آموزشی، رفاهی و انگیزشی در حال مدیریت هستیم. چهارم، نوسانات بازار جهانی انرژی و تغییرات قیمت حامل‌های انرژی که برنامه‌ریزی‌های کلان را با چالش روبه‌رو می‌سازد. با وجود این چالش‌ها، اما اعتقاد داریم که مدیریت هوشمندانه و نگاه ملی به پروژه‌های پارس جنوبی ۲، مسیر پیشرفت را هموار خواهد کرد.

و البته دیگر چالشی که در این بین وجود دارد، تاثیر زیست‌محیطی فعالیت‌های صنعت نفت و گاز در این منطقه است؛ شما چگونه این چالش را مدیریت کردید؟

بله؛ مدیریت تأثیر زیست‌محیطی در پارس ۲ کنگان همواره یکی از اولویت‌های اصلی ماست. بر همین اساس، مجموعه‌ای از برنامه‌ها و اقدامات ساختاری در حال اجراست تا فعالیت‌های صنعتی کمترین اثر منفی را بر محیط‌زیست منطقه داشته باشد. در این راستا، در وهله نخست، همه طرح‌ها و پروژه‌ها قبل از اجرا تحت ارزیابی تاثیر زیست‌محیطی قرار می‌گیرند، سپس ملزم به رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی می‌شوند.

همچنین در حوزه عملیاتی هم سیستم‌های پایش آنلاین آلاینده‌ها نصب و راه‌اندازی شده‌اند تا میزان انتشار گازها و پساب‌ها به‌صورت لحظه‌ای کنترل شود. همچنین واحدهای بازیافت و تصفیه پساب صنعتی و بهداشتی با ظرفیت بالا ایجاد شده‌اند تا هیچ‌گونه تخلیه غیرمجاز به محیط صورت نگیرد.

افزون بر این، پروژه‌های احیای فضای سبز، کاهش مصرف آب صنعتی، و استفاده از فناوری‌های نوین در کنترل گازهای گلخانه‌ای نیز به‌طور مستمر دنبال می‌شوند. هدف ما این است که پارس ۲ کنگان نه تنها به‌عنوان یک مجموعه اقتصادی و انرژی‌محور، بلکه به‌عنوان الگویی از توسعه پایدار در صنعت نفت و گاز کشور شناخته شود.

جذب حداکثری نیروی بومی، دیگر موضوعی است که همواره از اهمیت بسزایی در منطقه پارس برخوردار است، شما برای ایجاد و حفظ فرصت‌های شغلی بیشتر در این منطقه چه اقداماتی داشته‌اید؟

با توجه به اینکه ایجاد و حفظ فرصت‌های شغلی برای جامعه محلی و نیروهای متخصص کشور یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های پارس ۲ کنگان است، چند اقدام کلیدی در دستور کار قرار گرفته است: نخست، اولویت جذب نیروی انسانی از استان بوشهر و مناطق همجوار است تا توسعه صنعتی با اشتغال‌زایی پایدار برای بومیان همراه باشد.

دوم، برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و مهارتی در همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز فنی‌وحرفه‌ای برای ارتقای دانش فنی جوانان منطقه، تا بتوانند در پروژه‌های مختلف به‌صورت مستقیم به کار گرفته شوند. سوم، ایجاد فرصت‌های غیرمستقیم شغلی از طریق حمایت از پیمانکاران و شرکت‌های خدماتی محلی در حوزه‌های حمل‌ونقل، پشتیبانی و خدمات عمومی است و چهارم، طراحی برنامه‌های کارآموزی و جذب نخبگان دانشگاهی در حوزه‌های مهندسی و مدیریت پروژه، تا مسیر ورود نیروی جوان و تحصیل‌کرده به صنعت نفت و گاز هموار شود.

ما معتقدیم که توسعه واقعی زمانی محقق می‌شود که همراه با رشد اقتصادی، اشتغال پایدار و امید اجتماعی برای مردم منطقه نیز فراهم شود.

به توسعه و رشد اقتصادی منطقه اشاره کردید، امروز بخشی از این توسعه در گروی به‌کارگیری صحیح فناوری‌های نوین و استفاده از ابزارهایی چون هوش مصنوعی است، آیا در این زمینه هم اقدامی انجام داده‎‌اید؟

بله؛ ورود فناوری‌های نوین و استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت عملیات پارس ۲ کنگان یکی از اولویت‌های ما در سال‌های اخیر بوده است. خوشبختانه دستاوردهای ارزشمندی نیز در این زمینه حاصل شده است. در حوزه تولید، سیستم‌های هوشمند پایش و کنترل فرایندها با بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوش مصنوعی به کار گرفته شده‌اند که امکان پیش‌بینی خطا، کاهش توقف‌های ناخواسته و افزایش راندمان تولید را فراهم می‌سازند.

در بخش ایمنی و HSE، سامانه‌های مانیتورینگ مبتنی بر داده‌های لحظه‌ای راه‌اندازی شده است که قادرند کوچک‌ترین تغییرات در شرایط عملیاتی را رصد کرده و هشدارهای پیشگیرانه صادر کنند. در زمینه نگهداشت تجهیزات، از مدل‌های هوش مصنوعی برای پایش وضعیت و نگهداری پیش‌بینانه استفاده می‌شود تا از خرابی‌های پرهزینه و توقف‌های ناگهانی جلوگیری شود.

همچنین در مدیریت انرژی و کاهش مصرف، فناوری‌های دیجیتال و ابزارهای تحلیلی پیشرفته به ما کمک کرده‌اند تا بهره‌وری کلی واحدها ارتقا یابد. ما معتقدیم که استفاده از هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین نه تنها به افزایش بهره‌وری و ایمنی کمک می‌کند، بلکه پارس ۲ کنگان را در مسیر تبدیل شدن به یک پالایشگاه هوشمند و نسل جدید صنعت نفت و گاز قرار می‌دهد.

در این میان، بخش ایمنی و  HSE بسیار مهم است که تضمین‌کننده امنیت فعالیت‌های صنعتی در این منطقه است؛ شما در این زمینه چه تدابیری اتخاذ کردید؟

ببینید ایمنی در فعالیت‌های صنعتی برای ما در پارس ۲ کنگان یک اصل غیرقابل مصالحه است. از این رو، همه عملیات بر پایه استانداردهای جهانی HSE طراحی و اجرا می‌شوند. تدابیری که در این زمین اتخاذ شده است، عبارتند از: نخست، تمامی واحدها و تأسیسات پیش از بهره‌برداری تحت ارزیابی‌های جامع ایمنی و ریسک قرار می‌گیرند و طرح‌های اضطراری (ERP) برای هر بخش تدوین شده است.

دوم، استفاده از سیستم‌های پایش هوشمند و تجهیزات پیشرفته ایمنی از جمله سامانه‌های اعلام و اطفای حریق خودکار، حسگرهای نشت‌یاب گاز و سیستم‌های کنترل از راه دور در دستور کار قرار دارد. سوم، برگزاری آموزش‌های مستمر برای کارکنان در زمینه ایمنی فردی، کار در ارتفاع، کار در محیط‌های پرخطر و مدیریت شرایط اضطراری، تا نیروی انسانی آماده واکنش سریع در هر شرایطی باشد.

چهارم، ایجاد و تجهیز واحدهای آتش‌نشانی و امداد و نجات تخصصی در محل، با توانایی پاسخگویی سریع به حوادث احتمالی. پنجم، همکاری مداوم با سازمان‌های نظارتی و انجام ممیزی‌های دوره‌ای داخلی و خارجی برای اطمینان از رعایت کامل استانداردها. هدف ما این است که فعالیت در پارس ۲ کنگان نه تنها از نظر تولیدی در سطح ملی افتخارآفرین باشد، بلکه از نظر ایمنی نیز در ردیف مطمئن‌ترین و ایمن‌ترین مجموعه‌های صنعتی کشور قرار گیرد.

در پایان بگویید که افقی که برای منطقه پارس ۲ تعریف شده تا چه میزان در توسعه صنعت انرژی ایران موثر می‌بینید؟

خب، منطقه پارس ۲ (کنگان) را می‌توان یکی از موتورهای محرک آینده صنعت انرژی ایران دانست. با توجه به موقعیت راهبردی این منطقه و ظرفیت عظیم ذخایر گازی، پیش‌بینی می‌کنیم که نقش آن در تأمین پایدار انرژی کشور و توسعه صنایع پایین‌دستی روزبه‌روز پررنگ‌تر شود.

در افق پیش‌ِرو، ما بر سه محور اصلی افزایش ظرفیت تولید و فرآورش گاز با استفاده از فناوری‌های نوین و بومی‌سازی تجهیزات کلیدی؛ توسعه صنایع پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش برای ایجاد ارزش افزوده ملی و کاهش خام‌فروشی و حرکت به سمت توسعه پایدار با توجه ویژه به محیط‌زیست، اشتغال‌زایی پایدار و استفاده از انرژی‌های نوین و دیجیتال‌سازی فرایندها متمرکز شده‌ایم.

اینجا باید اشاره کنم که منطقه پارس۲ (پارس کنگان) نه تنها در تأمین انرژی داخلی کشور نقش تعیین‌کننده‌ای خواهد داشت، بلکه می‌تواند با تقویت صادرات و حضور فعال در بازارهای منطقه‌ای و جهانی، به افزایش قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایران کمک کند. با این چشم‌انداز، آینده پارس ۲ کنگان را آینده‌ای درخشان و امیدبخش می‌بینیم؛ آینده‌ای که در آن این مجموعه به یکی از نمادهای پیشرفت و اقتدار انرژی ایران تبدیل خواهد شد.