سیاست‌مدار بااخلاق، اقتصاددان بی‌حاشیه

بامداد جنوب – مریم خوئینی

احمد توکلی یکی از چهره‌های شناخته‌شده و تأثیرگذار در عرصه سیاست و اقتصاد ایران که در طول چندین دهه فعالیت خود، نقش مهمی در شکل‌دهی به سیاست‌های کلان اقتصادی و نظارتی کشور ایفا کرد، پس از تحمل یک دوره بیماری اول مرداد در ۷۴ سالگی درگذشت و جمعه ۳ مرداد در تهران به خاک سپرده شد.

توکلی در چند وقت اخیر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود اما پیش از آن چندین مسئولیت داشته است. ازجمله در دوره اول مجلس نماینده بهشهر و در دوره‌های هفتم تا نهم نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بود. وی از ابتدای دوره هفتم تا اوایل دوره نهم مجلس، ریاست مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشت. وی همچنین سخنگوی دولت محمدعلی رجایی و وزیر کار و امور اجتماعی کابینه اول میرحسین موسوی بود.

توکلی در حوزه‌های مبارزه با فساد اقتصادی، شفافیت مالی و اصلاحات اقتصادی شناخته‌شده بود. او یکی از مخالفان سرسخت خصوصی‌سازی‌های نادرست و سیاست‌های اقتصادی با خطرپذیری‌های بالا بود و بر لزوم نظارت دقیق و پاسخگویی دولت‌ها تأکید داشت. احمد توکلی همچنین به‌عنوان یکی از مؤسسان «مرکز پژوهش‌های مجلس» و «دیده‌بان شفافیت و عدالت»، در توسعه سیاست‌های نظارتی و شفاف‌سازی در ایران نقش‌آفرین بود.

توکلی با دیدگاه‌های محافظه‌کارانه‌اش و تأکید بر اصول اخلاقی در سیاست ورزی، همواره به دنبال تحقق اقتصاد مقاومتی و تقویت بنیان‌های داخلی کشور بود. تأثیر تفکرات توکلی، به‌رغم اینکه هیچ‌گاه در سطوح عالی اجرایی به منصب‌هایی چون ریاست‌جمهوری دست نیافت، همچنان در میان تحلیلگران اقتصادی و سیاست‌مداران ایرانی مورد توجه قرار داشت و بسیاری از تصمیمات اقتصادی کشور تحت تأثیر نظرهای او بود.

غلامعلی میگلی‌نژاد نماینده مردم بوشهر، گناوه و دیلم در دوره هشتم مجلس شورای اسلامی که با احمد توکلی هم‌دوره بوده است، در گفتگو با بامداد جنوب درباره وی گفت: در مجلس شورای اسلامی با آقای توکلی آشنا شدم، او در سلامت نفس و روحیه عدالت‌جویی زبانزد بود و در ابعاد اقتصادی سعی بر این داشت که رویکرد اقتصاد اسلامی و یا همان دفاع از محرومان را سرلوحه کاری خود قرار دهد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا او توانست به‌طور مؤثر بر سیاست‌های کلان اقتصادی کشور تأثیر بگذارد؟ گفت: خیر، وی بااینکه دکتری اقتصاد داشت اما کمتر در مباحث اقتصادی که در مجلس مطرح می‌شد شرکت و سعی‌ می‌کرد از برخوردهای چالشی پرهیز کند و متأسفانه نقش سازنده در این بخش نداشت. او با محدود نمایندگان در مجلس ارتباط داشت آن‌هم نه به‌صورت جدی و تأثیرگذار.

سیاست‌ورز وطن‌دوست

خضر خلیلی یکی از فعالان اقتصادی و سیاسی استان بوشهر در گفتگو با بامداد جنوب با اشاره به آشنایی دیرینه‌اش با مرحوم توکلی گفت: اولین و جدی‌ترین فرصت که برای آشنایی با آقای احمد توکلی پیدا کردم انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۲ بود. توکلی رقیب آقای هاشمی رفسنجانی بود من در آن زمان دانشجو بودم، فعالیت سیاسی داشتم و عضو دفتر تحکیم وحدت بودم. البته پیش از آن هم نام ایشان را به‌عنوان عضو کابینه میرحسین موسوی شنیده بودم. در آن زمان توکلی رقابت واقعی با آقای هاشمی رفسنجانی داشت و برخلاف بقیه نامزد‌ها، نماینده طیفی از منتقدین سیاست‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آقای هاشمی بود و بااینکه خاستگاه راست‌گرا داشت ولی از حمایت روزنامه‌های اصلاح‌طلب نظیر روزنامه سلام بهره می‌برد.

 خلیلی بابیان اینکه اطلاق عنوان اقتصاددان به آقای توکلی اشتباه است، گفت: به دلیل اینکه آقای توکلی در مجلس هفتم رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و سردمدار جریانی بود که سیاست‌های نادرست تثبیت قیمت را دنبال می‌کرد، باید گفت که وی اقتصاددان نبود. عنوان اقتصاددان به ایشان عنوان دقیقی نیست. من ایشان را یک سیاست‌ورز وطن‌دوست می‌دانم.

وی تأکید کرد: مبارزه با فساد یکی از پیچیده‌ترین فرایندهای سیاسی اجتماعی و اقتصادی هر کشوری است. او سعی کرد عدالت را در همه عرصه جاری کند، اما کار بسیار سختی بود. از سوی دیگر یکی از اقدامات وی که موردنقد هم قرار گرفت عملکرد او در مجلس هفتم در خصوص تثبیت قیمت‌ها بود اقدامی که باعث شد تخصیص بهینه صورت نگیرد و آثار آن را تا به امروز در ناترازی‌ها در بخش انرژی نیز مشاهده می‌کنیم.