پتروشیمی زاگرس همچنان در مسیر سبز

بامداد جنوب – الهام بهروزی

جهان امروز برای بقای خود چاره‌ای جز حرکت به سمت آینده‌ای پایدار و سبز ندارد؛ چراکه صنایع با انتشار گازهای گلخانه‌ای، ترکیبات آلی فرار و ذرات معلق سلامت انسان و محیط زیست را نشانه گرفته‌اند. به عقیده کارشناسان حوزه محیط زیست، صنایع پتروشیمیاز جمله صنایعی هستند که در آلودگی محیطی نقش مخربی دارند. فلرهای این پتروشیمی‌ها با بدسوزی و تولید بخارهایی که شامل مقادیر متنابهی از هیدروکربن‌های حلقوی و آروماتیک، فنول‌ها، مشتقات فلزی، مواد فعال سطحی، سولفیدها، اسید نفتیلنیک و… می‌شود، در تولید گازهای گلخانه‌ای و افزایش گرمایش زمین و آلودگی هوا تاثیر پررنگی دارد.

حال با توجه به جانمایی شمار قابل‌توجهی از پتروشیمی‌های بزرگ ایران در منطقه پارس حنوبی، بیشتر ایام سال شاهد تولید گازهای سمی و خطرناک در این منطقه استراتژیک هستیم، هرچند در این منطقه صنعتی برخی از پتروشیمی‌ها با استفاده از فناوری‌های روز نظیر استفاده از منابع تجدیدپذیر، کاهش انتشار کربن، بازیابی و استفاده دوباره از پسماندها و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی سعی در رسیدن به توسعه پایدار و کاهش تاثیر مخرب خود بر محیط زیست دارند اما هوای آلوده و سمی عسلویه نشان می‌دهد که تا سبز شدن این صنایع راه زیادی است.

زاگرس بر مدار سبز؛ روایت یک دگردیسی صنعتی به سود طبیعت

البته در این‌رابطه، پتروشیمی‌های مخازن سبز، دماوند انرژی و مبین با اتخاذ رویکردهای نوین در مدیریت زیست‌محیطی به صنعت سبز در این منطقه تبدیل شده‌اند. برخی از صنایع دیگر نظیر زاگرس نیز در چندین دوره به‌عنوان پتروشیمی سبز معرفی و تجلیل شده است. این پتروشیمی که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان متانول در ایران و جهان شناخته می‌شود، در ۱۰ سال اخیر با بهبود سیستم‌های کنترلی آلاینده‌های هوا، آب، خاک، مدیریت پسماند، افزایش بهره‌وری انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، دارا بودن گواهینامه‌های استقرار مدیریت زیست‌محیطی نظیر ایزو ۱۴۰۰۰، پیاده‌سازی نظام مدیریت سبز، توسعه فضای سبز با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و گونه‌های سازگار با محیط زیست، ارتقای سطح دانش و فرهنگ‌سازی زیست محیطی در سطح کارکنان واحد، جوامع محلی، استانی و ملی و انجام اقدامات ویژه ابتکاری و خلاقیتی برای کاهش معضلات زیست‌محیطی نظیر اختراعات زیست محیطی، خاموشی فلرها و… کوشیده به شکل مطلوب و استاندارد کنش‌ها و فعالیت‌های شیمیایی و تهدیدکننده صنعتی خود را کنترل و مهار کرد.

به عبارت فنی‌تر و دقیق‌تر، پتروشیمی زاگرس در سال‌های اخیر با تبدیل گازهای پرچ به مدار تولید و پروژه بازیافت گازهای فلر با هدف حذف فلرینگ، تولید هیدروژن، مصارف حامل‌های انرژی و افزایش تولید و کاهش انتشار دی‌اکسید کربن به میزان ۱۰۵ هزار و  ۴۵۵ تن در سال که منجر به افزایش ظرفیت تولید از ۲۵ تا ۱۵۰ تن در روز و افزایش درآمد با احتساب هر تن ۳۰۰ دلار ۲۲۵ هزار دلار تا یک میلیون ۳۵۰ هزار دلار ماهانه ارزش‌افزوده و همچنین کاهش ۷۱۳۵ متر مکعب Gas  Natural شده، افتتاح پروژه حذف فلرینگ مشعل با حضور معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور برای اولین بار در صنعت پتروشیمی کشور (این پروژه تاثیر بسزایی در افزایش راندمان تولید نیز دارد)، طراحی شبکه بخار در حذف آمونیاک و سایر آلاینده‌ها از پساب، استفاده از آب بلودان E-1502 در آبیاری فضای سبز، انتخاب پروژه PSA به عنوان پروژه برتر محیط زیستی کشور تندیس سیمین صنعت سبز ایران را از آن خود کرد.

این پتروشیمی همچنان به مسیر سبز خود ادامه می‌دهد تا هم‌قدم با توسعه پایدار جهانی، به توسعه پایدار صنعت پتروشیمی ایران به سهم خود دامن بزند. پتروشیمی زاگرس با مدیریت مطلوب و استفاده بهینه از فناوری‌های ‌به‌روز و ظرفیت‌های موجود تا کنون گام‌های استواری را در تبدیل شدن به صنعت سبز برداشته و استمرار در این رویکردهای نوین موجب شده که از میزان آلایندگی و فعل و انفعالات شیمیایی و صنعتی خود بکاهد. این پتروشیمی تلاش کرده تا به شکل اصولی به سبز شدن نزدیک شود نه صرفا روی کاغذ این عنوان به نام آن نوشته شود. زاگرس هم‌اینک به عنوان یک پتروشیمی دوستدار محیط زیست با تعامل با محیط زیست و با ایجاد کمترین تهدید به تولید محصول و فعالیت در منطقه پارس جنوبی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. انتظار می‌رود که دیگر پتروشیمی‌های مستقر در پارس جنوبی نیز با روی آوردن به فناوری‌های نوین و استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی برای تبدیل شدن به صنعت سبز اقدام کنند.

پیوستن هلدینگ خلیج‌فارس به پتروشیمی‌های دوستدار محیط زیست

بی‌شک برای رسیدن به توسعه پایدار، صنایع نفت و گاز از جمله صنعت پتروشیمی بایستی به سمت سبز شدن پیش بروند، چراکه طبق آخرین آمار اعلامی بانک جهانی، ایران در جمع آلاینده‌ترین کشورهای جهان قرار گرفته است. بر اساس این آمار، به‌دلیل ضعف قوانین و صرفه اقتصادی سوزاندن گاز نسبت به جمع‌آوری آن در برخی از کشورها همچنان ادامه دارد که در این میان کشورهای روسیه، ایران، عراق، امریکا و ونزوئلا مسوول سه چهارم این آلودگی هستند!

از همین روی، ایران بایستی برای کاهش انتشار کربن اقدام کنند تا تاثیر سوء محیط زیستی خود را به حداقل برساند. در این میان، با تشدید معضلات محیط زیستی در کشور به‌ویژه در جنوب آن، بسیاری از هلدینگ‌ها و پتروشیمی‌ها در حال تعریف ساز و کاری برای کاهش اثر مخرب خود بر محیط زیست و سلامت انسان‌ و الزام به اجرای آن هستند. برای نمونه، مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس روز شنبه، ۲۸ تیر در یادداشتی اعلام کرد: شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس تنها در صورت‌داشتن پیوست زیست‌محیطی مجاز به اجرای طرح‌ها خواهد بود و باید پیشگام اقدامات محیط‌زیستی باشد.

محمد شریعتمداری در بخشی از این یادداشت نوشته‌است: «ما در خانواده بزرگ صنعت پتروشیمی به استقبال یافته‌ها و دستاوردهای محیط زیستی جامعه جهانی رفته‌ایم. استانداردها، موازین و پروتکل‌های زیست‌محیطی باید جز به جز پیاده شود. خوشبختانه در این مدت، گام‌های ارزشمندی برای بهره‌مندی فناوری‌های نوین در راستای مهار چالش‌های محیط زیستی برداشته شده‌است، از سرمایه‌گذاری در حوزه مهم تولید انرژی پاک و تجدیدپذیر تا جمع‌آوری فلرهای آلاینده و از کربن‌زدایی تا فناوری پساب صنعتی و بهینه‌سازی مصرف انرژی. جزء بدیهیات مأموریت ما در مناطق عملیاتی و تولیدی این است که راهبرد مصرف بهینه منابع، بهبود فرایندهای تولید، گسترش فضای سبز و نجات گونه‌های زیستی و جانوری نصب‌العین قرار گیرد.»

وی همچنین ادامه داده است: «اراده و اندیشه جمعی ما باید بر این اصل استوار شود که شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، پیشگام حرکت‌های زیست محیطی باشد. در همین راستا هیچ پروژه و طرحی بدون پیوست محیط زیستی جواز اجرا نخواهد یافت. مایه خرسندی است که شرکت‌های این مجموعه، ابتکارها و طرح‌های چشمگیری را در حوزه محیط‌زیستی پیش گرفته‌اند؛ اما فاصله میان انتظارات و اقدام‌ها بسیار است. این انتظار بحقی است که حوزه صنعت در ایران ما، با بیشترین مطالبه از سوی فعالان و نخبگان محیط زیست روبه‌روست و پیگیری و پایش آن‌ها در راستای به‌حداقل رساندن آثار منفی فعالیت‌های حوزه صنعت بر محیط زیست را باید مغتنم شمرد.»

شریعتمداری در پایان تاکید کرده است: «تردید نباید داشت که هر تلاشی برای «توسعه پایدار» کاهش آلام و التیام زخم‌های طبیعت ایران زمین، روزنه‌ای از امید به فردا می‌گشاید. حرکت به سمت چشم‌انداز «صنعت سبز» را باید مزیت رقابتی برای صنعت پتروشیمی در عصر جدید قلمداد کرد. به امید آنکه در سایه نوآوری و بهره‌گیری شایسته از فناوری‌های نوین، توسعه‌ای بر محور صنعتی سبز و سازگار با طبیعت رقم بزنیم.»