چرخ بازار خودرو نمی‌چرخد!

داود علیزاده – بامداد جنوب 

بامداد جنوب: بازار خودروی ایران در هفته‌های پایانی تابستان ۱۴۰۴ با ترکیبی از رکود تقاضا و محدودیت عرضه مواجه است؛ شرایطی که فضای کلی این صنعت را مبهم و غیرقابل پیش‌بینی کرده است. از یک‌طرف تورم بالا و کاهش مداوم قدرت خرید خانوارها، بخش قابل‌توجهی از مشتریان را به حاشیه رانده و از سوی دیگر، مشکلات تولید و واردات سبب شده عرضه خودروهای جدید نتواند پاسخگوی نیاز بازار باشد.

در ماه‌های اخیر تورم عمومی کشور، قیمت تمام‌شده خودروها را به سطوحی رسانده که برای بسیاری از خانوارهای طبقه متوسط و پایین قابل تأمین نیست. حتی مشتریان بالقوه‌ای که توان اقتصادی نسبی داشتند، به دلیل نگرانی از نوسانات آتی قیمت و شرایط اقتصادی، خرید خود را به تعویق انداخته‌اند. این فضای انتظاری باعث شده معاملات روزانه در بازار به‌شدت کاهش یابد و بسیاری از نمایشگاه‌ها با مراجعه‌کنندگان اندکی مواجه شوند.

از سوی دیگر خودروسازان داخلی همچنان درگیر کمبود قطعات و مواد اولیه هستند. وابستگی به واردات برخی قطعات کلیدی و مشکلات ارزی، سرعت تولید را کاهش داده است. نتیجه این وضعیت، کاهش میزان خودروهای نو در بازار و تأخیر در تحویل محصولات به مشتریان است. به‌ویژه تولید مدل‌هایی که نیازمند فناوری پیشرفته‌تر یا قطعات خاص وارداتی هستند، با بیشترین اختلال روبه‌رو شده است.

در بخش واردات نیز شرایط زیاد امیدوارکننده نیست. اگرچه مجوز واردات برخی مدل‌ها صادرشده، اما فرآیند اجرایی همچنان کند پیش می‌رود. موانع ناشی از تخصیص ارز، سیاست‌های نامشخص تعرفه‌ای و ابهام در روند ثبت سفارش، ورود خودروهای وارداتی را محدود کرده است. برخی مدل‌ها با تأخیر زیاد به بازار می‌رسند و در مواقعی نیز قیمت‌گذاری آن‌ها به دلیل هزینه‌های بالای واردات، از توان خرید بخش بزرگی از جامعه خارج می‌شود.

بررسی قیمت‌های ۲۴ شهریور نشان می‌دهد نوسانات قیمتی حتی در بازار راکد هم ادامه دارد: دنا پلاس توربو اتوماتیک (آپشنال) با قیمت ۱ میلیارد و ۲۲۶ میلیون تومان عرضه‌شده است. همچنین پژو ۲۰۷ اتوماتیک در محدوده ۱ میلیارد و ۶۰ میلیون تومان قرار دارد.

خودروهای اقتصادی‌تر مانند کوییک GXR با ۵۶۶ میلیون تومان و سایپا ۱۵۱ با ۴۶۶ میلیون تومان، همچنان برای بخشی از جامعه پرهزینه محسوب می‌شوند. یعنی یک کارگر حداقل‌بگیر، باید حدود ۵۴ ماه (۴.۵ سال) کل حقوقش را بدون هیچ هزینه‌ای پس‌انداز کند تا بتواند یک کوییک بخرد؛ آن هم بدون احتساب افزایش سالانه قیمت خودرو یا نرخ تورم.

در میان این گروه، اطلس G دنده‌ای مدل ۱۴۰۴ با قیمت بازار حدود ۶۷۰ میلیون تومان و نسخه مدل ۱۴۰۳ آن نزدیک به ۶۲۰ میلیون تومان معامله می‌شود. مدل اطلس GL دنده‌ای ۱۴۰۴ نیز حدود ۶۳۵ میلیون تومان قیمت دارد، در حالی که آریسان ۲ ارتقا یافته ۱۴۰۳ ۶۲۵ میلیون و مدل ۱۴۰۴ آن در بازار بین ۶۵۰ تا ۶۶۰ میلیون تومان عرضه می‌شود.

در بخش کراس‌اوورهای مونتاژی، هایما S7 پرو و هایما 7X در حوالی ۲ میلیارد و ۶۰ تا ۲ میلیارد و ۵۵ میلیون تومان معامله می‌شوند. این ارقام نشان می‌دهد حتی در سگمنت‌های پایین‌تر، اختلاف قیمت‌ها با درآمد متوسط خانوار، شکاف گسترده‌ای ایجاد کرده است.

در چنین فضایی، کارشناسان بازار توصیه می‌کنند خریداران تنها در صورت مشاهده حضوری خودرو و بررسی کامل مدارک مالکیت اقدام به خرید کنند. خرید خودروهای قولنامه‌ای یا وکالتی، به‌ویژه در حالت پیش‌پرداخت یا از طریق آگهی‌های اینترنتی غیرمعتبر، می‌تواند خطرات حقوقی و مالی جدی ایجاد کند. بهترین راهکار، انجام معاملات از طریق نمایندگی‌ها یا فروشندگان معتبر و دارای سابقه فعالیت است.

با ادامه محدودیت‌های عرضه و نبود محرک قوی برای افزایش تقاضا، پیش‌بینی می‌شود بازار خودرو در کوتاه‌مدت همچنان در حالت رکود نسبی باقی بماند. به احتمال زیاد تنها تغییرات ناگهانی در سیاست‌های ارزی، یا اعلام طرح‌های جدید فروش از سوی خودروسازان می‌تواند فضای فعلی را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین هرگونه تسهیل جدی در واردات، می‌تواند به تعدیل نسبی قیمت‌ها و افزایش تنوع عرضه کمک کند؛ هرچند بعید است این اثرات در کوتاه‌مدت به کاهش محسوس قیمت‌ها منجر شود.

بازار خودروی ایران امروز در نقطه‌ای ایستاده که هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند. ترکیب قدرت خرید پایین، نوسانات قیمتی و محدودیت در واردات و تولید، فضای نامطمئنی برای معامله‌گران ایجاد کرده است. فعالان بازار بر این باورند که شفاف‌سازی سیاست‌های وارداتی، حمایت هدفمند از تولید و افزایش عرضه، پیش‌شرط‌های اساسی برای خروج بازار از وضعیت فعلی و بازگشت به تعادل هستند. تا زمانی که این شرایط محقق نشده، خودرو همچنان کالایی خواهد بود که نه خریدار با اطمینان به سراغش می‌رود و نه فروشنده با سرعت به بازار عرضه می‌کند.

……………………………………………………………………………

ابلاغ سهمیه واردات بدون سابقه برای پاییز ۱۴۰۴

بامداد جنوب: وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری سامانه جامع تجارت، سهمیه واردات ویژه فعالان فاقد سابقه بازرگانی را برای فصل پاییز ۱۴۰۴ اعلام و فعال کرد. این تصمیم، با هدف تسهیل ورود بازرگانان تازه‌کار به عرصه تجارت خارجی و در عین حال مدیریت منابع ارزی کشور اتخاذ شده است

طبق این ابلاغیه، دو گروه اصلی می‌توانند از سهمیه واردات پاییز ۱۴۰۴ بهره‌مند شوند؛ نخست، حوزه‌های بازرگانی بدون سابقه که سقف سالانه آن‌ها تا ۵۰۰ هزار دلار است و دوم، واحدهای بازرگانی فاقد سابقه واردات با سقف سالانه ۱۰۰ هزار دلار. میزان سهمیه پاییز برای هر گروه بر اساس فرمول زیر تعیین می‌شود: سهمیه پاییز = (سهمیه کلی × ۸۰٪ × ضریب عملکرد فصل پاییز) + ارزش اضافه‌شده که در آن، سهمیه کلی همان سقف مصوب سالانه، ضریب عملکرد بر مبنای شاخص‌های ارزی و اجرایی، و ارزش اضافه‌شده پاداش ویژه برای شرایط خاص است.

در این فرمول، سهمیه کلی همان سقف سالانه مصوب است که برای گروه اول تا ۵۰۰ هزار دلار و برای گروه دوم ۱۰۰ هزار دلار در نظر گرفته شده است. ضریب عملکرد فصل پاییز بر اساس شاخص‌هایی مانند سرعت در ثبت سفارش، انجام تعهدات ارزی و رعایت مقررات تعیین می‌شود. ارزش اضافه‌شده نیز پاداش یا امتیاز ویژه‌ای است که به برخی واردکنندگان به دلیل فعالیت‌های خاص مانند واردات مواد اولیه تولید یا صادرات محصولات اعطا می‌شود.

به این ترتیب، سهمیه پاییز ۱۴۰۴ برای هر دو گروه بازرگانی جدید، اکنون در سامانه جامع تجارت فعال و قابل استفاده است. بازرگانان مشمول می‌توانند بدون نیاز به سابقه قبلی، نسبت به ثبت سفارش واردات در سقف مجاز اقدام کنند. هدف از این سیاست، ایجاد فرصت برای فعالان جدید، توزیع عادلانه‌تر منابع و کنترل واردات غیرضروری است.

نحوه محاسبه دقیق «ضریب عملکرد» و «ارزش اضافه‌شده» پیش‌تر در اطلاعیه‌های قبلی سامانه جامع تجارت تشریح شده است و مبنای تعیین سقف واردات فصل پاییز قرار می‌گیرد.