بنزین می‌خواهید؟ اول مکمل بخرید!

بامداد جنوب – الهام بهروزی

ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد که باک خودروی‌تان ته کشیده و به‌ناچار خودتان را به اولین جایگاه سوخت می‌رسانید. همه‌چیز طبق روال پیش می‌رود تا این‌که پُر کردن باک تمام می‌شود و اینجا متصدی با لبخند و گاه اصرار، بطری کوچکی از یک «مکمل سوخت» را مقابل‌تان می‌گیرد و از شما می‌خواهد که آن را بخرید. شما می‌گویید که نیازی ندارم اما او با خونسردی جواب می‌دهد باید بخرید. اینجاست که دچار تردید می‌شویم که آن را بخریم یا نه!

البته این اتفاق در جایگاه‌های سوخت استان بوشهر کمتر پیش آمده ولی برخی از شهروندان از چنین تجربه‌ای در جریان سفرهای تابستانی‌شان روایت می‌کنند که متصدی آن جایگاه مدعی بوده که خرید این مکمل‌ها اجباری است و آن‌ها به‌ناچار آن را خریداری کرده‌اند و بعد متوجه شده‌اند که مکمل تحمیلی تقلبی و بی‌کیفیت است و تنها هزینه‌ای بر دست آن‌ها گذاشته است.

در این رابطه، یک شهروند بوشهری که در سفری که مردادماه به مشهد داشته، در یکی از جایگاه‌های سوخت بین‌راهی با چنین مسئله‌ای مواجه می‌شود و از روی ناآگاهی این مکمل را اجبارا می‌خرد، به بامداد جنوب گفت: ما این مکمل را از روی اجبار خریداری کردیم و بعد بدون کمترین تردید در تقلبی بودن، در باک ماشینم ریختم.

وی ادامه داد: بعد از طی مسافتی متوجه شدم که موتور خودرو مثل قبل تنظیم نیست و دودی که از اگزوز خارج می‌شود، غلیظ‌تر شده و طبیعی نیست. به اولین تعمیرکاری که رسیدم، ماشین را برای معاینه بردم و گفت که دلیل آن استفاده از مکمل سوخت تقلبی است.

این شهروند تاکید کرد: مشخص نیست که این جایگاه‌هایی که مکمل‌های سوخت تقلبی به اجبار به راننده‌ها تحمیل می‌کنند، تا به حال به چند نفر و چند ماشین خسارت زده‌اند. اگر نظارت‌ها بر این جایگاه‌ها بیشتر شود، قطعا آن‌ها جرات نمی‌کنند که چنین مکمل‌هایی را به مردم تحمیل کنند. من واقعا نمی‌دانستم که مجبور نیستم این مکمل‌ها را بخرم. تصور کردم این یک الزام است و به‌تازگی اجرایی شده است!

سخنگوی صنف جایگاه‌های سوخت در این باره گفت: در چنین مواردی مردم می‌توانند از پرداخت وجه خودداری کرده و موضوع را به پلیس ۱۱۰ گزارش دهند، زیرا فرد متخلف مستقیماً به تعزیرات معرفی و محاکمه خواهد شد.

بخشی از مکمل‌های سوخت موجود در بازار از مسیر قانونی وارد کشور و در جایگاه‌ها یا مغازه‌ها عرضه می‌شوند، اما بخش دیگری بدون مجوز و مسیر رسمی در حال توزیع است. این محصولات تقلبی معمولاً با بسته‌بندی مشابه نمونه اصلی و قیمت بالاتر به فروش می‌رسند و مصرف‌کننده از کیفیت واقعی آنها بی‌خبر است.

مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که برخی پرسنل جایگاه‌ها برای سود بیشتر، مکمل‌های غیرمجاز را به مشتریان عرضه می‌کنند و نظارت دقیق هنوز به شکل کامل بر این بخش اعمال نشده است، این در حالی است که کارشناسان خودرو هشدار می‌دهند که استفاده از مکمل‌های سوخت تقلبی می‌تواند باعث کاهش عملکرد موتور، افزایش مصرف سوخت و تحمیل هزینه‌های جانبی به رانندگان شود.

مکمل‌ها باید مطابق استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید و بسته‌بندی شوند؛ اما گاهی در پمپ‌ بنزین‌ها، مکمل‌ها بدون مشخصات فنی یا با برچسب‌های جعلی عرضه می‌شوند. در برخی جایگاه‌ها، فروش مکمل‌ها با قیمت‌های غیرمتعارف انجام می‌شود یا مصرف‌کننده مجبور به خرید مازاد می‌شود. این نوع تخلف باعث نارضایتی و سوءاستفاده اقتصادی شده است.

برخی پرسنل جایگاه‌ها ادعا می‌کنند مصرف مکمل الزامی است یا مزایای غیرواقعی برای موتور خودرو ارائه می‌دهند تا مشتری را ترغیب به خرید کنند، در حالی که استفاده از آن در بسیاری از خودروها ضروری نیست. به‌طور کلی، چالش اصلی در این بازار ترکیبی از خلاء نظارت، ورود مکمل‌های غیرمجاز و سودجویی در فروش است که هم برای مصرف‌کننده و هم برای جایگاه‌ها خطرناک است. به گفته متخصصان، تنها محصولاتی که دارای برچسب استاندارد و مسیر قانونی واردات باشند، برای استفاده ایمن هستند و مصرف‌کنندگان باید هنگام خرید دقت کافی داشته باشند. افزایش شفافیت در عرضه و نظارت مستمر بر جایگاه‌ها، تنها راه جلوگیری از کلاهبرداری و حفاظت از حقوق مصرف‌کنندگان محسوب می‌شود.

سخنگوی صنف جایگاهداران درباره وضعیت عرضه مکمل‌های سوخت در جایگاه‌های کشور به ایسنا گفت: بخشی از این مکمل‌ها از مسیر رسمی و از طریق گمرک وارد کشور می‌شوند و جزء کالاهای ممنوعه نیستند.

به گفته رضا نواز، مشکل زمانی به‌وجود می‌آید که ورود کالا مجاز است اما عرضه آن غیرمجاز اعلام می‌شود. این تناقض باعث شده که هم مصرف‌کننده سردرگم شود و هم زمینه برای سوءاستفاده ایجاد شود.

وی تأکید کرد که یا باید ورود این محصولات به کشور به‌طور کامل ممنوع شود یا در صورت ورود رسمی، نظارت و ساماندهی عرضه بر عهده نهادهای مسئول گذاشته شود. به باور او، سازمان‌های نظارتی از جمله سازمان استاندارد و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان باید ورود کنند و با استانداردسازی و قیمت‌گذاری، جلوی تقلب و گران‌فروشی را بگیرند.

به گفته سخنگوی صنف جایگاهداران، پیشنهاد مشخص این بوده که سازمان استاندارد بررسی‌های لازم را انجام دهد و برای این مکمل‌ها استاندارد تعیین کند تا مصرف‌کنندگان بدانند چه محصولی خریداری می‌کنند. او اضافه کرد که در حال حاضر آمار بیشترین فروش مربوط به شهر تهران است و حدود ۷۵ درصد موارد فروش اجباری در پایتخت اتفاق می‌افتد و تنها ۲۵ درصد در دیگر نقاط کشور مشاهده می‌شود.

نواز همچنین توضیح داد که در ماه‌های اخیر اقداماتی برای کاهش فروش اجباری مکمل‌ها صورت گرفته است. این اقدامات تأثیرگذار بوده و تا حدی از حجم تخلفات کاسته است، هرچند همچنان مواردی وجود دارد که نیاز به برخورد و پیگیری دارد.

او در ادامه با اشاره به شیوه‌های نظارتی گفت: مهم‌ترین بخش نظارت، همکاری مردم است. اگر به مشتری خرید مکمل به‌صورت اجباری تحمیل شد، او می‌تواند از پرداخت وجه خودداری کند و موضوع را به پلیس ۱۱۰ گزارش دهد و خودرو را متوقف کند و مشخصات فرد متخلف در گزارش پلیس ثبت شود.

نواز یادآور شد: در گذشته صرفاً مالک جایگاه به تعزیرات معرفی می‌شد، اما این موضوع باعث ایجاد حاشیه امن برای فرد متخلف می‌شد. اکنون با هماهنگی‌های لازم، فردی که در جایگاه اقدام به فروش اجباری می‌کند، به‌طور مستقیم به تعزیرات معرفی می شود.

سخنگوی صنف جایگاهداران تأکید کرد: این روند از چند ماه پیش آغاز شده و شدت بیشتری هم خواهد گرفت. هدف اصلی این است که با برخورد مستقیم با متخلفان، میزان تخلفات در جایگاه‌ها کاهش یابد و اعتماد مردم به ارائه خدمات در این بخش تقویت شود.