دوباره به جایگاه استان‌های پیشتاز سوادآموزی می‌رسیم

بامداد جنوب  – داود علیزاده

روز جهانی سوادآموزی در سال ۲۰۲۵ با شعار «ارتقا سوادآموزی در عصر دیجیتال» یادآور نقش راهبردی آموزش در توانمندسازی جوامع است. ایران که سابقه‌ای درخشان در این عرصه دارد، همچنان به‌سوی تکمیل چرخه باسوادی پیش می‌رود. به همین بهانه، با بهرام بهنام‌نیا، معاون سوادآموزی اداره‌کل آموزش‌وپرورش استان بوشهر گفت‌وگویی داشتیم تا از زبان او هم چالش‌ها را بشنویم و هم دستاوردها را مرور کنیم.

ایران در سوادآموزی چه جایگاهی دارد؟

بعد از فرمان تاریخی امام خمینی (ره) برای تأسیس نهضت سوادآموزی و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، ایران ۶ مدال بین‌المللی یونسکو گرفته و به‌عنوان یکی از کشورهای پیشتاز معرفی‌شده است. نرخ باسوادان از ۴۸ درصد در سال ۱۳۵۵ به حدود ۹۸ درصد رسیده، شکاف سواد بین زنان و مردان از ۲۶ درصد به یک درصد و فاصله شهر و روستا از ۳۶ درصد به ۲ درصد کاهش‌یافته است.

به وضعیت کلی باسوادی در استان برسیم. تصویر بوشهر در این حوزه چگونه است؟

همان‌طور که رهبر معظم انقلاب تأکید فرموده‌اند، حتی یک بی‌سواد هم نباید در کشور باشد. ما در استان می‌خواهیم این حرف را عملی کنیم. همه ظرفیت‌ها را به کار می‌گیریم، از توان دستگاه‌های اجرایی گرفته تا نیروهای مردمی تا فاصله سواد میان شهرستان‌های برخوردار و کم برخوردار را کاهش دهیم. در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال، حدود ۹۸ درصد باسوادند. سه درصد باقی‌مانده پراکندگی جغرافیایی زیادی دارند و برای دسترسی به آن‌ها باید برنامه‌های خاص اجرا شود. البته در یکی دو سال گذشته وقفه‌ای در کار پیش آمد که باعث افت رتبه استان شد، اما بوشهر سابقه قرار گرفتن در جمع پنج استان برتر کشور را دارد و دوباره به آن جایگاه برمی‌گردیم.

اشاره کردید که یکی از چالش‌ها، دسترسی به گروه‌های سخت پوشش است. برای این بخش چه برنامه‌هایی دارید؟

بله این گروه‌ها معمولاً در مناطق پراکنده و دورافتاده‌اند. آموزش‌دهنده باید مسافت زیادی را برای یک یا دو نفر طی کند. با وجود دشواری و هزینه بالا، ما برای پوشش کامل این افراد برنامه داریم. راه‌اندازی مراکز یادگیری محلی یک راهکار است. نمونه شاخص آن، مرکز ندامتگاه مرکزی بوشهر است که اکنون ۵۵ زندانی در آن علاوه بر سواد پایه، مهارت‌های زندگی و شغلی فرا می‌گیرند تا بعد از آزادی، بتوانند وارد بازار کار شوند.

سوادآموزی فقط مخصوص ایرانی‌هاست یا اتباع خارجی هم شاملش می‌شوند؟

ما همه افرادی را که شرایط قانونی دارند تحت پوشش قرار می‌دهیم. هر سال حدود ۳۰۰ نفر از اتباع خارجی دارای مدارک معتبر در طرح‌های سوادآموزی استان ثبت‌نام می‌کنند و خدمات آموزشی دریافت می‌کنند.

بوشهر به تألیف کتاب در زمینه سوادآموزی هم ورود کرده، در این خصوص توضیح می‌فرمایید؟

بله. استان بوشهر یکی از معدود استان‌هایی است که کتاب درسی قرآن پایه ششم ویژه دوره انتقال را تألیف کرده و امروز در سراسر کشور تدریس می‌شود. همچنین ۱۲ عنوان کتاب دیگر در زمینه مهارت‌های زندگی و فرهنگ ایثار و شهادت دارد.

شما در همین زمینه هم صاحب اثر هستید و کتاب «سپهسالار دریا و آفتاب» درباره زندگی شهید نادر مهدوی را تألیف کردید. از این کتاب برای مخاطبان ما بگویید؟

رهبر انقلاب در جلسه بزرگداشت دو هزار شهید استان بوشهر فرمودند: «شهید نادر مهدوی، چهره‌ای بین‌المللی و مبارز است. این جوان کم‌سال، شخصیتی داشت که حضورش در منطقه خلیج‌فارس، درگیری‌اش با آمریکایی‌ها و سپس دستگیری، شکنجه و شهادتش او را به الگویی ماندگار تبدیل کرد. در استان بوشهر، شخصیت‌هایی از این دست فراوان‌اند. ساخت تندیس و برگزاری مراسم درباره آنان کارهای ارزشمندی است، اما مهم‌تر از آن، ماندگار کردن یاد این شهیدان در ذهن نسل‌های جدید است تا این نام‌ها همیشه زنده بمانند و به‌عنوان الگوی نسل آینده مطرح باشند.» این جملات رهبری انگیزه‌ای شد تا در مجموعه کتاب‌های دوره تحکیم سواد کتاب «سپهسالار دریا و آفتاب» را تألیف کنم و در آن، زندگی‌نامه شهید مهدوی از دوران نوجوانی و شکل‌گیری شخصیت تا نقش‌آفرینی‌اش در عملیات‌های دریایی و مجاهدت‌هایش در دفاع از مرزهای آبی ایران با نگاهی توصیفی و تحلیلی روایت ‌شود.

از نتایج فعالیت سوادآموزی در استان بوشهر بفرمایید؟ چه میزان در تزریق منابع انسانی کارآمد به سطوح عالی کمک کرده است؟

ما امروز ۱۵۰ چهره موفق سوادآموزی داریم که از تحصیلات عالی برخوردارند. برخی اکنون استاد دانشگاه‌اند، برخی در دستگاه‌های دولتی خدمت می‌کنند و گروهی هم در مقام معلم به تعلیم و تربیت مشغول‌اند.

از برنامه‌های سوادآموزی برای سال جاری بگویید؟

ما در بوشهر، سوادآموزی را فراتر از خواندن و نوشتن می‌بینیم. امسال، با الهام از شعار یونسکو برای روز جهانی سوادآموزی ۲۰۲۵ یعنی «ترویج سواد در عصر دیجیتال»، برنامه‌هایمان را به‌گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که هر سوادآموز مجهز به مهارت‌های ضروری عصر فناوری شود. به همین دلیل، مهارت‌های زندگی و آموزش‌های پایه دیجیتال (از کار با رایانه تا استفاده ایمن و هوشمند از اینترنت) را در دوره انتقال گنجانده‌ایم. هدف این است که سوادآموزان نه‌تنها بخوانند و بنویسند، بلکه بتوانند از دانش خود در محیط واقعی و دیجیتال بهره‌برداری کنند. برای قدردانی از آموزش‌دهندگانی که عملکرد درخشانی دارند، ۲۰ درصد پاداش ویژه در نظر گرفته‌ایم و امسال با راه‌اندازی ۳۳ پایگاه سوادآموزی در مدارس سراسر استان، گام بزرگی در توسعه این رویکرد نوین برمی‌داریم.

وضعیت رتبه سوادآموزی در شهرستان‌های استان بوشهر را تشریح بفرمایید؟

در استان بوشهر، شهر بوشهر همچنان در صدر جدول باسوادی قرار دارد و پس از آن به‌ترتیب دیلم، گناوه، کنگان، تنگستان و جم جای گرفته‌اند. این شهرستان‌ها با مشارکت فعال مردمی و بهره‌گیری مناسب از ظرفیت‌های آموزشی، توانسته‌اند نرخ باسوادی بالاتر از میانگین استان را حفظ کنند.

در مقابل، شهرستان‌های دشتستان، دشتی، دیر و عسلویه هنوز پایین‌تر از میانگین استانی هستند. این وضعیت معمولاً به دلیل پراکندگی جمعیت، فاصله مراکز آموزشی یا برخی چالش‌های اقتصادی و فرهنگی شکل‌گرفته است. برای این مناطق، طرح‌های ویژه‌ای از جمله توسعه پایگاه‌های سوادآموزی، اعزام آموزش‌دهندگان سیار و ترکیب آموزش حضوری با دوره‌های مجازی در دستور کار قرار دارد تا طی یکی دو سال آینده شاهد روندی صعودی در شاخص‌های باسوادی آن‌ها باشیم.

و سخن آخر؟

در نگاه جامع به توسعه انسانی، سوادآموزی را نمی‌توان صرفاً اقدامی محدود برای رفع بی‌سوادی موجود دانست؛ بلکه باید آن را فرآیندی چندبعدی و پیوسته قلمداد کرد که از مراحل پیشگیری تا تثبیت مهارت‌ها امتداد دارد. این مسیر با شناسایی به‌موقع کودکان بازمانده از تحصیل آغاز می‌شود و با ممانعت از ترک‌تحصیل در سنین حساس ادامه می‌یابد. فراهم کردن محیطی ایمن و انگیزه‌بخش برای یادگیری، ارائه مشوق‌های تحصیلی، ارتقای کیفیت آموزش و بهره‌گیری از ابزارهای نوین، همگی مکمل این چرخه‌اند. همچنین، هم‌افزایی میان خانواده‌ها، مدارس، رسانه‌ها، نهادهای مدنی و دستگاه‌های اجرایی، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت این راهبرد دارد. سوادآموزی، در نهایت، سرمایه‌گذاری بر آینده‌ای است که در آن فرد می‌تواند با اتکا به دانش و مهارت‌های خود، نه‌تنها زندگی بهتری برای خویش بسازد، بلکه به رشد و پیشرفت جامعه پیرامونش نیز یاری رساند؛ آینده‌ای که دست‌یابی به آن، نیازمند همدلی، پیگیری و استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود است.

……………………………………………………………………………

تجلیل استاندار بوشهر از افتخارآفرینان آموزشی استان

بامداد جنوب: با حضور استاندار از علیرضا اسمعیلی، رتبه اول کنکور زبان‌های خارجی، علیرضا احمدی، رتبه سوم المپیاد جهانی اقتصاد، علی پیراسته، نفر اول جشنواره کشوری اصلاح روش‌های آموزش علوم تجربی و نصرالله حسامی‌زاده، خیر مدرسه‌ساز، تجلیل ویژه به عمل آمد.

جلسه شورای آموزش و پرورش استان بوشهر با حضور ارسلان زارع، استاندار بوشهر، مدیرکل آموزش و پرورش و اعضای شورا برگزار شد. در این نشست، غلامرضا دانش‌فر، مدیرکل آموزش و پرورش استان بوشهر، با اعلام اینکه برای نخستین‌بار دانش‌آموز بوشهری موفق به کسب رتبه نخست کنکور سراسری در گروه زبان‌های خارجی شده است، گفت: علیرضا اسمعیلی، دانش‌آموز بوشهری، رتبه یک گروه آزمایشی زبان‌های خارجی کنکور سراسری را کسب کرد که مایه افتخار استان بوشهر است.

دانش‌‌فر ادامه داد: استاندار بوشهر به پاس قدردانی از این موفقیت علمی، در نشست شورای آموزش و پرورش به طور ویژه از علیرضا اسمعیلی تجلیل کرد.

در این مراسم همچنین موفقیت‌های علیرضا احمدی، دانش‌آموز پایه دوازدهم مدرسه شهید بهشتی بوشهر، مطرح شد وی با حضور در المپیاد جهانی اقتصاد در باکو و رقابت با شرکت‌کنندگان از ۵۶ کشور، موفق به کسب مقام سوم این رقابت‌های معتبر شد. به همین مناسبت، استاندار بوشهر از علیرضا احمدی نیز در این جلسه تقدیر کرد.

دانش‌فر افزود: علی پیراسته، آموزگار مدارس ابتدایی شهرستان جم که با ابتکارات آموزشی خود در جشنواره اصلاح روش‌های آموزش علوم تجربی نفر اول کشور شد‌، نیز مورد تجلیل استاندار قرار گرفت. این آموزگار پیشتر توسط رئیس جمهور مورد تقدیر قرار گرفته بود.

در ادامه این جلسه، نصرالله حسامی‌زاده، خیر مدرسه‌ساز استان که تاکنون با همیاری اقوام و بستگان سه مدرسه در استان ساخته و به آموزش و پرورش تحویل داده، مورد تقدیر قرار گرفت.

این مراسم با هدف پاسداشت دستاوردهای برجسته آموزشی استان و الگوسازی برای سایر دانش‌آموزان و فرهنگیان، با حضور مسئولان استانی و خانواده آنان برگزار شد.