تأکید بر مهار فرسایش با «کشاورزی حفاظتی»

بامداد جنوب: با توجه به مهم بودن خاک به عنوان یکی از بااهمیت‌ترین اجزاء طبیعت، اتحادیه جهانی علوم خاک (International Union of Soil Science) در سال ۲۰۰۳، در راستای ارزش گذاشتن به اهمیت خاک و پیشگیری از تخریب و نابودی آن، روز ۵ دسامبر را به عنوان روز جهانی خاک نامید. این روز جهانی، بزرگداشتی است که اهمیت خاک و ضرورت بهره‌برداری پایدار از آن را برای جامعه‌های گوناگون در همه جهان روشن می‌‌کند. در همین زمینه به مناسبت روز جهانی خاک، نشست تخصصی بررسی وضعیت خاک استان بوشهر با حضور جمعی از پژوهشگران دانشگاهی، کارشناسان اداره‌های تخصصی و مسئولان جهاد کشاورزی در بوشهر برگزار شد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر در این نشست با اشاره به اینکه «خاک و آب بنیان تولید مواد غذایی‌اند»، گفت: در سال‌های گذشته به‌دلیل شیوه‌های سنتی، خاک استان دچار آسیب و فرسایش شده، اما اکنون بر مبنای یافته‌های علمی، «کشاورزی حفاظتی» به‌عنوان راهکار اصلی در حال ترویج میان کشاورزان است و بخش زیادی از بهره‌برداران همراهی خوبی نشان داده‌اند.

مرتضی بحرانی با اعلام اینکه تاکنون مشخصات خاک در دو هزار هکتار از اراضی استان مطالعه شده و هزار هکتار دیگر نیز امسال در دستور کار قرار دارد، افزود: هدف اصلی این برنامه‌ها، حفظ عناصر ریزمغذی و درشت‌مغذی خاک و افزایش توان نگهداری آب در اراضی کشاورزی است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان شرایط اقلیمی استان را یکی از عوامل اصلی فرسایش خاک دانست و گفت: گرما، رطوبت، کم‌آبی و محدودیت‌های جغرافیایی در کنار شیوه‌های نادرست شخم و کشت، سال‌ها موجب تخریب خاک شده است.

به گفته وی، با ترویج روش‌های نوین و ایجاد گفت‌وگوی مستقیم با کشاورزان، تلاش می‌شود الگو‌های صحیح حفظ خاک در سراسر استان نهادینه شود.

بحرانی ابراز امیدواری کرد: با عبور از دوره‌های خشکسالی، کشاورزی استان دوباره به پایداری برسد و خاک سالم برای نسل‌های آینده حفظ شود.

مدیر امور اراضی سازمان جهادکشاورزی استان بوشهر هم با اشاره به اینکه بخش زیادی از مواد غذایی از خاک تأمین می‌شود گفت: همین موضوع موجب می‌شود که به‌صورت ویژه به حفظ و نگهداری خاک بپردازیم و در این زمینه اقداماتی انجام دهیم.

احمد مشایخی افزود: حفظ کاربری اراضی کشاورزی، مبارزه با تغییر کاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی، واگذاری اراضی ملی و دولتی با هدف حفاظت و جلوگیری از فرسایش اراضی ملی و دولتی، یکپارچگی اراضی با هدف یکپارچه نمودن اراضی از نظرتولید محصولات زراعی و استفاده بهینه از آب‌وخاک، رفع تداخلات اراضی و صدور اسناد اراضی کشاورزی به‌منظور ایجاد انگیزه در کشاورزان و بهره‌برداران در حفاظت از اراضی از جمله اقدامات است.

به گفته وی آب را از طریق شیرین سازی آب دریا، از سد‌ها و باران‌زایی ابر‌ها می‌توان تأمین کرد، اما برای تولید یک سانت خاک افزون بر ۷۰۰ سال زمان می‌برد که بسیار دشوار است پس باید از آن حفاظت کرد.

مدیر آب‌وخاک سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر خاک سالم را ستون تاب‌آوری اکوسیستم و کشاورزی استان دانست و گفت: در شرایط اقلیمی خاص استان بوشهر احیای خاک‌های تخریب‌شده در حاشیه شهرها و ترویج کشاورزی حفاظتی در روستاهای استان بوشهر طراحی شده است.

مهدی اعتمادی با اشاره به اینکه امسال از سوی سازمان ملل شعار «خاک‌های سالم برای شهرهای سالم» انتخاب‌شده است، گفت: خاک تنها بستر کشاورزی نیست بلکه جزو زیرساخت‌های حیاتی شهرها محسوب می‌شود و کیفیت آن مستقیماً با سلامت مردم، کیفیت زندگی، اکوسیستم شهری و تاب‌آوری شهرها ارتباط دارد.

وی با تأکید بر اینکه شرایط اقلیمی خاص، محدودیت آب، گرمای شدید و شوری خاک در استان بوشهر موجب شده نقش خاک در تأمین غذای پایدار و حفاظت از فضای سبز شهری حیاتی‌تر شود، افزود: در این شرایط، خاک سالم می‌تواند ضمن کنترل روان‌آب‌ها و جذب بهتر باران، از فرسایش جلوگیری کند و در مقابله با گردوغبار و گرما مؤثر باشد.

اعتمادی با بیان اینکه خاک‌های متراکم یا تخریب‌شده توان ارائه این خدمات حیاتی را از دست می‌دهند، تصریح کرد: امسال سه رویکرد اصلی در مدیریت خاک و آب استان ازجمله سنجش دقیق و پایش شاخص‌های سلامت خاک نظیر مواد آلی، شوری و فشردگی برای شناسایی مناطق آسیب‌دیده و نیازمند اقدام فوری دنبال شده است.

وی ادامه داد: دومین محور، تهیه نقشه‌های مدیریت‌پذیر خاک در اراضی کشاورزی استان بوشهر با استفاده از داده‌های پایش و ابزارهای GIS است که ظرفیت و محدودیت هر منطقه را مشخص و برنامه‌ریزی دقیق برای نوع کشت و روش آبیاری را ممکن می‌سازد.

مدیر آب‌وخاک جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به اینکه مدیریت علمی و مشارکتی خاک در شهر و روستا از دیگر رویکردهای کلیدی است، خاطرنشان کرد: استفاده هوشمندانه از پوشش گیاهی، توسعه فضای سبز پایدار، کاهش سطح خاک‌های آسفالته و احیای خاک‌های تخریب‌شده، از جمله راهکارهایی است که در این زمینه پیگیری می‌شود.

اعتمادی با بیان اینکه نقشه‌برداری مدیریت‌پذیر خاک پایه اصلی برنامه‌ریزی علمی در کشاورزی آینده‌نگر است، اظهار امیدواری کرد: با تکیه‌بر این نقشه‌ها می‌توان الگوی کشت مناسب هر منطقه را تعیین، عملکرد خاک را اصلاح و بهره‌وری آب را افزایش داد تا نتیجه نهایی هم به سود اکوسیستم و هم سلامت و اقتصاد جامعه باشد.