پتروشیمی سبلان به جمع غول‌های متانولی ایران می‌پیوندد

بامداد جنوب – الهام بهروزی

۱۴ مهر در تقویم صنعت پتروشیمی ایران، به نام «سبلان» گره خورده است؛ روزی که شرکت پتروشیمی سبلان به طور رسمی تأسیس و ثبت شد تا در منطقه استراتژیک پارس جنوبی با تولید محصول راهبردی متانول  به یکی از بازیگران اصلی زنجیره ارزش پتروشیمی کشور تبدیل شود. این شرکت با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری کلان و فناوری‌های نوین، مأموریت یافت تولید متانول را به‌عنوان خوراک پایه صنایع پایین‌دستی در دستور کار قرار دهد؛ محصولی راهبردی که هم سهمی موثر در صادرات و ارزآوری کشور دارد و هم زمینه‌ساز گسترش و توانمندسازی صنایع داخلی شده است. سبلان، در کنار دیگر واحدهای متانولی منطقه، نقشی محوری در تثبیت جایگاه ایران در بازار جهانی این ماده ایفا کرده است.

این پتروشیمی که زیرمجموعه هلدینگ پتروفرهنگ است، با استفاده از شیوه‌های مدرن تولید متانول و به‌کارگیری کاتالیزورهای پیشرفته، توانسته بازده تبدیل گاز طبیعی به متانول را به شکل چشمگیری افزایش دهد؛ رویکردی که افزون بر کاهش هزینه‌های تولید، کیفیت محصول را ارتقا داده و جایگاه شرکت را در بازارهای این محصول محکم‌تر کرده است. این دستاوردها در تولید، در کنار روندهای پرشتاب بازار جهانی، اهمیت راهبردی متانول را بیش از پیش نمایان کرده است؛ به‌ویژه که در دهه گذشته، بازار جهانی متانول شاهد تحولات چشمگیری بوده است؛ تحولی که ریشه در گسترش صنایع پایین‌دستی، رشد تقاضای انرژی‌های جایگزین و تغییرات ژئوپلیتیکی داشته است.

متانول که زمانی به عنوان ماده‌ای محدود در صنایع شیمیایی سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت، امروزه به بازیگری مهم در زنجیره انرژی و خوراک صنایع پتروشیمی تبدیل شده است. افزایش مصرف متانول در کاربردهایی نظیر تولید MTO (متانول به اولفین)، MTBE، سوخت جایگزین و حلال‌های صنعتی، بازار این محصول را از یک بازار شیمیایی به بازاری استراتژیک و جهانی تبدیل کرده است.

بازاری که اکنون نه‌تنها بر صنایع شیمیایی سنتی، بلکه بر معادلات کلان انرژی و تجارت جهانی اثرگذار است و همین روند، زمینه‌ساز جهش ظرفیت تولید جهانی شده است؛ به‌گونه‌ای که طی سال‌های اخیر، تولید متانول در محدوده ۹۰ میلیون تن بوده و با اجرای طرح‌های احداث واحدهای جدید، به‌ویژه در ایران، آمریکا و چین، پیش‌بینی می‌شود ظرفیت اسمی تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۱۸۹ میلیون تن برسد؛ ظرفیتی که ایران با سهمی قابل‌توجه در آن نقش‌آفرین است و به گفته کارشناسان انرژی، در حال حاضر نزدیک به ۱۰ درصد از تولید جهانی متانول متعلق به این کشور بوده و ظرفیت اسمی آن به حدود ۱۷.۲ میلیون تن در سال رسیده است. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، این میزان طی پنج سال آینده به حدود ۲۸ میلیون تن افزایش خواهد یافت.

در این میان، زاگرس به‌عنوان غول متانولی ایران و خاورمیانه نقش موثری در تولید این محصول راهبردی در جهان ایفا می‌کند و پس از آن پتروشیمی‌هایی چون فناوران، خارگ، مرجان، شیراز، سبلان و… قرار دارند که با تولید متانول، بخش مهمی از نیاز داخلی را تأمین کرده و سهم قابل توجهی در صادرات و ارزآوری کشور بر عهده دارند؛ مجموعه‌ای از واحدهای تولیدی که با تنوع ظرفیت و فناوری‌های به‌کاررفته، ستون فقرات جایگاه ایران در بازار جهانی متانول را شکل داده‌اند.

در میان بازیگران اصلی صنعت متانول کشور، پتروشیمی سبلان که در قلب منطقه انرژی‌خیز پارس جنوبی مستقر است و در سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری رسیده و با ظرفیت اسمی سالانه ۱,۶۵۰,۰۰۰ تن متانول، طی دو سال اخیر توانسته جایگاه خود را به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان نوظهور و اثرگذار متانول تثبیت کند. این شرکت با بهره‌گیری از روش‌های مدرن تولید و کاتالیزورهای پیشرفته، سهم قابل‌توجهی در تامین خوراک صنایع پایین‌دستی و صادرات این محصول دارد؛ نقشی که به‌ویژه در شرایط تحریم می‌تواند قدرت رقابتی ایران را در بازارهای جهانی ارتقا داده و جریان ارزآوری و توسعه صنعتی منطقه را تحریک کند.

پیش‌بینی می‌شود با فعال شدن پتروشیمی سبلان ۲ ظرفیت تولید متانول این شرکت دو برابر خواهد شد. در این راستا، پیش از این مدیرعامل پتروشیمی سبلان در جریان بازدید مدیرعامل و مدیر اجرایی شرکت فرابورس ایران از این پتروشیمی که همسو با آغاز فرایند بورسی شدن آن صورت گرفته بود، با اشاره به سیر تحولی چشمگیر پتروشیمی سبلان در کمتر از یک سال، گفته بود: این اتفاق با اتخاذ سیاست‌های دقیق تولیدی، فنی و مدیریتی محقق شد که ظرفیت بالای سبلان در ایجاد ارزش افزوده را نشان می‌دهد. پس از تصمیم راهبردی برای ادغام پروژه دنا با پتروشیمی سبلان به‌منظور افزایش بهره‌وری و صیانت از حقوق سهامداران، این فرایند تنها طی ۴۵ روز به‌طور کامل اجرایی و بلافاصله فاز عملیاتی پروژه آغاز شد.

رضا کریمی سپس به پیشرفت فیزیکی ۹۰ درصدی  فاز۲ این شرکت و خرید ۹۶ درصد از تجهیزات مورد نیاز آن اشاره کرده و خبر داده بود که با توجه به پیشرفت پروژه طبق برنامه زمان‌بندی، پیش‌بینی می‌شود در نیمه نخست امسال به بهره‌برداری کامل برسد.» البته با وجود این پیش‌بینی ولی هنوز خبری رسمی دال بر به بهره‌برداری رسیدن سبلان ۲ منتشر نشده است اما به گفته این مقام مسئول، با تکمیل پروژه سبلان ۲، ظرفیت تولید سالانه متانول مجتمع پتروشیمی سبلان به سه میلیون و ۳۰۰ هزار تن می‌رسد و این امر، پتروشیمی سبلان را به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان متانول جهان تبدیل خواهد کرد و جایگاه آن را در بازار جهانی به شکل چشمگیری ارتقا می‌دهد.

در این راستا، احمد دهقان، مدیرعامل هلدینگ انرژی سپهر نیز با بازدید از پتروشیمی سبلان، پیشرفت طرح سبلان ۲ را چشمگیر ارزیابی و تاکید کرده بود بهره‌برداری از این فاز تحولی چشمگیر در ظرفیت تولید پتروشیمی سبلان ایجاد می‌کند و بدون شک جایگاه این شرکت را در بازارهای داخلی و بین‌المللی ارتقا می‌دهد.

به عقیده وی، خروج سبلان از شمول ماده ۱۴۱ و تحقق سود ۱.۵ هزار میلیارد تومانی، نشانه‌ای از استقرار این شرکت بر مدار توسعه و سودآوری پایدار است که نه‌تنها در تثبیت وضع مالی و تولیدی سایت یک مؤثر بوده، بلکه روند پیشرفت پروژه سایت ۲ را نیز تسریع کرده است.

در همین چارچوب، برآوردها نشان می‌دهد که ترکیب پیشرفت چشمگیر فاز ۲ با بهبود شاخص‌های مالی، سبلان را در موقعیتی کم‌سابقه قرار داده است؛ وضعیتی که می‌تواند مسیر ورود این شرکت را به جمع تولیدکنندگان برتر متانول جهان هموار کند. با تکمیل فاز دوم، ظرفیت تولید این مجتمع به سطحی می‌رسد که نه‌تنها تأمین پایدار بازار داخلی را تضمین می‌کند، بلکه امکان عرضه رقابتی به بازارهای آسیایی و اروپایی را نیز فراهم می‌آورد. چنین تحولی، در کنار مدیریت کارآمد سرمایه و بهره‌برداری از فناوری پیشرفته، می‌تواند سبلان را به یکی از ستون‌های اصلی صادرات محصولات پتروشیمی ایران بدل سازد و سهم کشور را در بازار جهانی متانول به‌طور محسوسی افزایش دهد. به این ترتیب، پتروشیمی سبلان  از روز ثبت در ۱۴ مهر تا امروز مسیری را پیموده است که از یک پروژه نوپا در پارس جنوبی، به بازیگری اثرگذار و استراتژیک در صنعت جهانی متانول بدل شده و چشم‌انداز آینده آن، حکایت از تثبیت جایگاه ایران به‌عنوان یک قدرت تاثیرگذار در این بازار دارد.