چشم بازنشستگان به آسمان

بامداد جنوب: شرکت هواپیمایی آسمان، یکی از قدیمی‌ترین ایرلاین‌های کشور، این روزها در صدر اخبار قرار گرفته است؛ اما نه به دلیل رکورد پرواز یا گسترش ناوگان، بلکه به خاطر بحرانی مدیریتی و مالی که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آن را «فاجعه‌آمیز» خوانده است.

احمد میدری، در جریان بازدید اخیر خود از این شرکت، با لحنی صریح و انتقادی گفت: «بیت‌المال را هزینه آسمان نمی‌کنم.» او تأکید کرد که وضع فعلی این ایرلاین نتیجه سال‌ها ضعف مدیریت، انباشت مشکلات و تصمیمات غلط است و هر فردی که در این سال‌ها مسئولیت و مقامی داشته، در ایجاد این شرایط سهمی دارد.

به گفته وزیر، مشکل فقط زمین‌گیر شدن بخشی از ناوگان یا بدهی‌های سنگین نیست؛ بحران ریشه‌ای‌تر است: ناکارآمدی در ساختار و عدم شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها. او تصریح کرد که نمی‌توان با صرف منابع عمومی، بدون اصلاح این ساختار معیوب، شرایط را بهبود بخشید.

هواپیمایی آسمان که در طول دهه‌های گذشته نقشی پررنگ در جابه‌جایی مسافران داخلی و برخی مقاصد خارجی داشت، مدتی است با زیان‌دهی مزمن، کاهش تعداد پروازها و فرسودگی ناوگان روبه‌روست. گزارش‌ها نشان می‌دهد بخشی از هواپیماها برای مدت طولانی زمین‌گیر شده‌اند و سرمایه‌گذاری مؤثری برای تعمیر یا جایگزینی آن‌ها انجام‌نشده است.

در کنار مسائل عملیاتی، حاشیه‌های مدیریتی نیز دامن‌گیر شرکت بوده است؛ از تغییرات پی‌درپی مدیرعامل گرفته تا اتهامات سوءمدیریت و حتی فساد. این مجموعه اکنون زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار دارد و بار مالی‌اش عمدتاً بر دوش صندوق‌های بازنشستگی است.

به گفته برخی منابع، طی ماه‌های اخیر جدال شدیدی در وزارت کار و حتی در هیئت دولت پیرامون سرنوشت آسمان شکل‌گرفته است. یک گروه معتقد است باید این ایرلاین واگذار شود تا فشار مالی بر صندوق‌ها و دولت کاهش یابد. گروه دیگر نگران است که واگذاری، امنیت شغلی هزاران کارمند را به خطر بیندازد و کنترل دولت بر بخشی از زیرساخت هوایی را از بین ببرد.

میدری در این بازدید ضرب‌الاجلی برای بررسی «گزینه‌های پیمان مدیریت» تعیین کرد. این عبارت به معنی آن است که احتمال دارد مدیریت ایرلاین به یک شرکت یا مجموعه خصوصی واگذار شود، اما مالکیت آن همچنان در دست دولت بماند. با این حال، او تأکید کرده که هر تصمیمی باید بر اساس شفافیت، کارآمدی و رفع مشکلات اساسی اتخاذ شود، نه صرفاً برای کسب زمان یا آرام کردن افکار عمومی.

اظهارات صریح وزیر با استقبال بخشی از کارشناسان روبه‌رو شد که معتقدند تزریق پول به ساختار معیوب جز تعویق بحران، نتیجه‌ای ندارد؛ اما برخی دیگر نیز نسبت چالش های ناشی از کاهش سهم آسمان در سبد حمل و نقل هوایی کشور ابراز نگرانی کرده اند.

در فضای مجازی، کاربران به دو دسته تقسیم شده‌اند: گروهی با هشتگ «#نجات_آسمان» خواستار بازسازی این ایرلاین با استفاده از نیروهای متخصص و شایسته شده‌اند و گروهی دیگر تأکید دارند که «بعد از سال‌ها هزینه‌تراشی و ناکارآمدی، وقت خداحافظی آسمان از بیت‌المال است.»

آنچه مسلم است، بحران هواپیمایی آسمان فراتر از یک مشکل عملیاتی یا مالی ساده است. این بحران آیینه‌ای از وضعیت برخی بنگاه‌های دولتی در ایران است که به‌جای رقابت در بازار، به منابع عمومی متکی شده و در حلقه بسته‌ای از مدیریت ناکارآمد گرفتار مانده‌اند. اکنون، با ضرب‌الاجل وزیر، سرنوشت آسمان در بزنگاه تعیین‌کننده‌ای قرار گرفته است: یا با اصلاحات ساختاری و مدیریت کارآمد دوباره به پرواز درخواهد آمد، یا در مسیر واگذاری و تغییر مالکیت قدم خواهد گذاشت.