بوشهر و غفلت از قدرت پویش‌های اجتماعی

در دهه‌ اخیر، شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره مردم تبدیل شده و تقریباً تمامی حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی را دستخوش تغییرات جدی کرده‌اند. یکی از تأثیرگذارترین ابعاد این تحولات، نحوه جمع‌آوری کمک‌های مردمی و مشارکت در امور خیریه است. مناسبات و شیوه‌های سنتی گذشته، جایشان را به پویش‌های اجتماعی و فراخوان‌های مجازی داده‌اند. اما پرسش مهم این است: استان بوشهر و چهره‌های شناخته‌شده‌ آن، چقدر به این ابزارها و پتانسیل‌های پویش در فضای مجازی توجه و از آن بهره برده‌اند؟

اجرای پویش‌های اجتماعی اگر بر اساس برنامه، هدف‌گذاری روشن و جامعه هدف مشخص نباشد، با پراکنده‌شدن انرژی و منابع بی‌اثر خواهد شد. از این رو، نقش سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) و چهره‌های تأثیرگذار در جهت‌دهی و تمرکز پویش‌ها بسیار حیاتی است.

امروزه شبکه‌های اجتماعی بستری مناسب برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی و تبلیغ فرهنگ نیکوکاری ایجاد کرده‌اند. این ابزار قدرتمند، دیگر تنها محلی برای اطلاع‌رسانی یا سرگرمی نیست؛ بلکه سازمان‌های فرهنگی و نهادهای مردمی می‌توانند از اعتماد عمومی به چهره‌های معتبر برای جذب و توزیع کمک‌ها بهره ببرند. گستردگی شبکه‌های ارتباطی مجازی، ظرفیتی بی‌سابقه برای انتشار فراخوان‌ها و رسیدن به جمع بزرگی از مخاطبان در زمانی کوتاه ایجاد کرده است. این ظرفیت، به‌طور طبیعی نیازمند اعتمادسازی، شفافیت و مدیریت درست است تا مشارکت‌های مردم هدفمند و اثرگذار باشند.

در این میان اما باید با تلخی اعتراف کرد که استان بوشهر، باوجود چهره‌های نامدار در حوزه‌های مذهب، هنر و ورزش، نتوانسته است همپای استان‌های دیگر چنین جریانی را هدایت کند. گرچه افراد تأثیرگذار فراوانی در این خطه حضور دارند، اغلب آن‌ها یا درگیر حواشی شده‌اند یا جایگاه خود را چندان جدی نگرفته‌اند. همین موجب شده نقش الهام‌بخش و محرک آنان در بزنگاه‌های اجتماعی و زمان بحران‌ها کمرنگ باشد و شبکه‌های مجازی از این فرصت بزرگ بی‌بهره بمانند.

شبکه‌های اجتماعی این قدرت را دارند که هر کس با هر میزان امکان، دنبال‌کننده یا اعتبار اجتماعی، بتواند تأثیری مثبت بگذارد. هر استاد دانشگاه، هنرمند، ورزشکار و چهره فرهنگی یا مذهبی می‌تواند با صدور یک فراخوان صادقانه، موجی از همدلی و امید در استان به وجود آورد. باید به خطرها و چالش‌ها هم واقع‌بین بود. سوءاستفاده‌های برخی افراد و حتی چهره‌های به‌ظاهر معتبر، باعث شده اعتماد عمومی تا حدی مخدوش شود و مردم نسبت به کمک‌رسانی‌های مجازی تردید بیشتری داشته باشند. نبود شفافیت در چگونگی صرف کمک‌های جمع‌آوری‌شده و خلأ قوانین مشخص، منجر به بی‌اعتمادی و محافظه‌کاری بیشتر شهروندان شده است.

اینجاست که سرمایه اجتماعی سازمان‌های معتبر مانند بهزیستی، کمیته امداد یا هلال‌احمر اهمیت دوچندان می‌یابد. مشارکت چهره‌های مرجع استان در کنار این نهادهای مردمی می‌تواند هم اعتماد عمومی را بازگرداند و هم خیال چهره‌ها را از ابعاد حقوقی و پاسخگویی راحت کند. اگر کمک‌های گردآوری‌شده شفاف و حسابرسی پذیر باشد، انگیزه و اطمینان مردم به مشارکت قطعاً افزایش خواهد یافت.

وقت آن رسیده که کنشگران بوشهری رسالت اجتماعی خود را جدی‌تر بگیرند و از قدرت شبکه‌های اجتماعی غافل نشوند. هر گروه مرجع، چه فرهنگی، مذهبی یا ورزشی، و هر سازمان مردم‌نهاد استان باید هم‌افزایی کند تا طرح‌های هدفمند و حساب‌شده برای حمایت از محرومان و رفع مشکلات جامعه راه‌اندازی کند.