صنایع تبدیلی و بیمه محصولات در صدر مطالبات کشاورزان

استان بوشهر به‌واسطه شرایط ویژه اقلیمی و جغرافیایی، طی سال‌های اخیر جایگاهی ممتاز در تولید گوجه‌فرنگی در سطح کشور کسب کرده است؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون یکی از قطب‌های بی‌رقیب تأمین این محصول راهبردی محسوب می‌شود. هوای معتدل زمستان و بهار، امکان کشت خارج از فصل را در شهرستان‌های جنوبی استان مهیا کرده است و همین ویژگی سبب شده بوشهر در عمده ایام سال بار اصلی بازار داخلی و بخش مهمی از بازارهای صادراتی منطقه را بر دوش بکشد. براساس داده‌های رسمی سازمان جهاد کشاورزی بوشهر، در سال گذشته زراعی، مجموع تولید گوجه‌فرنگی مزارع استان به ۶۶۰ هزار تن رسید؛ رقمی که به‌تنهایی نمایانگر عظمت پتانسیل کشاورزی این خطه است و نگاه کارشناسان و سرمایه‌گذاران بخش غذا و کشاورزی را بیش از پیش متوجه استان ساخته است.

این حجم تولید سبب شده بوشهر به‌عنوان یکی از سکانداران تأمین گوجه‌فرنگی در ایران و حتی فراتر از مرزها مطرح شود. بخش زیادی از این محصول روانه بازارهای داخلی می‌شود و افزون بر آن، صادرات گوجه‌فرنگی به کشورهای همسایه نیز اهمیت روزافزونی پیدا کرده است؛ اما در کنار این موفقیت‌ها، یک حلقه مفقوده همچنان در زنجیره تولید احساس می‌شود: نبود صنایع تبدیلی کافی. نبود کارخانه‌های فرآوری مناسب ضمن اینکه باعث هدررفت بخشی از محصولات و تحمیل هزینه‌های حمل‌ونقل به کشاورزان می‌شود باعث شده تا بهره‌وری اقتصادی این تولید گسترده به حد مطلوب نرسد و ارزآوری صادراتی نیز دستخوش افت شود.

به همین دلیل، توسعه و راه‌اندازی واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی از جمله مهم‌ترین مطالبات فعالان کشاورزی استان محسوب می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر چهار واحد تولید رب گوجه‌فرنگی با ظرفیت جذب سالانه ۷۳ هزار تن گوجه‌فرنگی خام و تولید ۱۵ هزار تن رب، با اشتغال‌زایی برای ۸۵ نفر در سطح استان فعال‌اند. با این وجود، راه‌اندازی واحد جدید فرآوری در شهرستان دیر با ظرفیت جذب ۵۰۰ تن دیگر در دست اقدام است که علاوه بر افزودن بر میزان فرآوری استان، زمینه ایجاد ۱۵ شغل جدید را نیز مهیا می‌کند. بدون تردید، گسترش صنایع تبدیلی ضمن تکمیل زنجیره تولید و کاهش ضایعات، به‌ویژه در سال‌هایی که مازاد تولید یا افت قیمت وجود دارد، می‌تواند برای کشاورزان دارای اهمیت حیاتی باشد.

با این‌حال، نباید تهدیدات پیش‌روی این صنعت را نادیده گرفت. تغییرات اقلیمی، افزایش بروز خشکسالی و نوسانات شدید دمایی، خطراتی هستند که همواره محصولات کشاورزی خارج از فصل را تهدید می‌کنند. همین امر ایجاب می‌کند کشاورزان و سیاست‌گذاران بخش کشاورزی نسبت به تنوع‌بخشی به ارقام کشت‌شده، بهینه‌سازی الگوی کشت و به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری و مدیریت منابع آب، تدابیر لازم را بیاندیشند تا پایداری تولید بلندمدت تضمین شود.

گام دیگری که اخیراً مورد توجه قرار گرفته، بهره‌گیری از سامانه‌های رصد و پایش ماهواره‌ای از ابتدای آبان تا پایان فروردین هر سال است که بر اساس سطح سبز هر مزرعه، میزان خسارت احتمالی و پرداخت بیمه به کشاورزان تعیین می‌شود. اجرای دقیق بیمه محصولات بر مبنای ماده ۱۱ قانون برنامه پنج‌ساله توسعه، امنیت خاطر بیشتری را برای کشاورزان فراهم می‌آورد؛ خصوصاً در شرایطی که وقوع حوادث غیرمترقبه و تغییرات ناگهانی آب‌وهوایی، تولیدکنندگان را با عدم قطعیت مواجه می‌سازد.

در نهایت، مرور بر دستاوردهای کشاورزی استان بوشهر در سال زراعی اخیر، گویای آن است که ظرفیت بالای این منطقه، نه‌تنها در تقویت امنیت غذایی و رونق اقتصادی، بلکه در ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان محلی و کاهش نرخ بیکاری نقش معناداری دارد. مسیری که تنها با تکمیل زنجیره ارزش، انطباق با علوم و فناوری‌های نوین و حرکت به‌سوی صنایع تبدیلی مدرن می‌تواند تحقق یابد و جایگاه بوشهر را به‌عنوان قطب بی‌بدیل تولید و فرآوری گوجه‌فرنگی در ایران و منطقه تثبیت کند.